Macedonska reforma systemu emerytalnego wkroczyla w kojena faze. 17 stycznia 2005 r. zostaly ogloszone wyniki przetargu na zarzadzanie funduszami emerytalnymi. Zgodnie z obowiazujacymi w Macedonii uregulowaniami wybrano dwa konsorcja, ktore otrzymaja licencje na 10 lat na zarzadzanie funduszami emerytalnymi. Przetarg byl dwuetapowy. W pierwszym etapie oceniano uczestnikow przetargu, w drugim oferty cenowe – czyli wysokosc prowizji od skladki, ktora ma byc pobierana przez zarzadzajacych. Do przetargu przystapily trzy konsorcja zawiazane przez banki macedonskie we wspolpracy z bankami zagranicznymi. Wszystkie trzy konsorcja przeszly przez pierwszy etap przetargu i zlozyly oferty w drugim etapie. Okazalo sie, ze jedno z nich zaoferowalo pobieranie prowizji od skladki na poziomie 3%, pozostale 2 na poziomie 9,9%. W zwiazku z tym jedna licencje na zarzadzanie otrzyma to konsorcjum, ktore zaoferowalo 3% prowizje od skladki, druga licenje to z drozszych konsorcjow, ktore w pierwszym etapie otrzymalo wiecej punktow za jakosc uczestnikow. Odrzucone konsorcjum moze odwolac sie od wynikow przetargu.
Rynek macedonski jest wieloktronie mniejszy od polskiego, zatem rowniez reforma emerytalna jest odmienna od wprowadzonej w Polsce. Obowiazkowo do funduszy emerytalnych trafia osoby, ktore rozpoczely podlegac ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu od 1 stycznia 2003 r. Do funduszy moga dobrowolnie przystapic osoby, ktore przed 1 stycznia 2003 r. przestaly podlegac obowiazkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i nastepnie po 1 stycznia 2003 ponownie zaczely podlegac temu ubezpieczeniu. Osoby, podlegajace obowiazkowi wyboru funduszu zostana tymczasowo podzielone miedzy oba fundusze, o ile przedtem nie wybiora funduszu samodzielnie.
Specyfika systemu macedonskiego jest takze mozliwosc odwolania umowy z funduszem zawieranej po raz pierwszy w ciagu 8 dni od zawarcia umowy. Informacje o wszystkich zawartych umowach beda elektronicznie przekazywane przez towarzystwo emerytalne do macedonskiego organu nadzoru nad funduszami emerytalnymi (MAPAS).
Wdrozenie reformy powiazane jest takze z wprowadzeniem przez rzad nowych instrumentow, w ktore moglyby inwestowac fundusze emerytalne. Rozwoj rynku obligacji rzadowych powinien sprzyjac wdrozeniu reformy.
Macedonia jest kolejnym krajem postkomunistycznym, ktory wdraza reforme emerytalna. Potwierdza to takze wielokrotnie potwierdzane stwierdzenie, ze reformy emerytalne w pierwszej kolejnosci wprowadzane sa w krajach biedniejszych, ktorych nie stac na utrzymywanie dotychczasowych systemow emerytalnych, a jednoczesnie spoleczenstwa utracily zaufanie do tych systemow.
W bogatych krajach Europy Zachodniej proces ten jest znacznie trudniejszy. Podobnie w Stanach Zednoczonych, glownie dyskutuje sie o reformie systemu zabezpieczenia spolecznego, bez jej rzeczywistego wprowadzenia.
Reformy emerytalne sa jedna z niewielu dziedzin, w ktorych kraje biedne moga byc przykladem dla swoich bogatszych partnerow. Dlatego nie powinno budzic zdziwienia, ze reformy emerytalne zostaly wdrozone w wiekszosci krajow Ameryki Lacinskiej, Europie Srodkowej i Wschodniej oraz Poludniowej, a nie w starych panstwach Unii Europejskiej. Konsekwencja jednak takiej sytuacji sa problemy Polski z przekonaniem Eurostatu, ze aktywa OFE stanowia czesc systemu zabezpieczenia spolecznego i jako takie czesc finansow publicznych.
Pawel Pelc
Wiecpres Stowarzyszenia Rynku Kapitalowego UNFE
radca prawny
2005