WSPiZ im.Leona Koźmińskiego
Centrum Kształcenia Podyplomowego
Zarządzanie w Administracji Publicznej
Kształt nadzoru
nad otwartymi funduszami emerytalnymi
Autorzy:
1. Cezary Mech
2. Paweł Pelc
3. Konrad Komornicki
Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem
Warszawa 2005
Spis treści:
Wstęp
Rozdział I
Reforma emerytalna w Polsce i rola państwa w nadzorze nad rynkiem emerytalnym
Rozdział II
Wybrane doświadczenia zagraniczne stosowane w nadzorze nad funduszami emerytalnymi typu chilijskiego i pracowniczymi programami emerytalnymi.
Rozdział III
Nadzór sprawowany przez wyspecjalizowany organ jednoosobowy (Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi 1998-2002)
Rozdział IV
Kwestia tworzenia pracowniczych programów emerytalnych w administracji państwowej, na przykładzie Narodowego Banku Polskiego i stanowiska KNUiFE w sprawie tworzenia Pracowniczych Programów Emerytalnych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego
Rozdział V
Kształt nadzoru nad rynkiem emerytalnym, a PPE dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy
Rozdział VI
Optymalny kształt nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi: organ kolegialny/organ jednoosobowy, potencjalny skład organu wieloosobowego, organ wyspecjalizowany/połączony, potencjalne konfiguracje organu połączonego
Wnioski i rekomendacje
Aneksy
Literatura
Wstęp
Zasadniczym celem przedkładanej pracy jest analiza rozwiązań stosowanych w nadzorze nad otwartymi funduszami emerytalnymi w kontekście dotychczasowych rozwiązań polskich i zagranicznych oraz próba zaprezentowania optymalnego – zdaniem autorów - kształtu nadzoru nad funduszami emerytalnymi i pracowniczymi programami emerytalnymi. Autorzy pragną zwrócić uwagę zwłaszcza na możliwość tworzenia pracowniczych programów emerytalnych przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym przez Miasto Stołeczne Warszawę.
Praca przygotowana została w oparciu o analizę polskich i zagranicznych doświadczeń. Odwołuje się do problemów wprowadzania analogicznych do naszych reform emerytalnych, związanych z kryzysem zaufania do dotychczasowych rozwiązań systemów emerytalnych, opartych na zasadzie solidarności międzypokoleniowej i wykorzystujących ideę piramidy wiekowej. Autorzy przygotowując poniższa analizę wyszli z założenia, że zmiany demograficzne, przywileje emerytalne poszczególnych grup zawodowych oraz wykorzystywanie składek na cele niezwiązane z wypłatą emerytur w okresach ich nadwyżek nad bieżąco wypłacanymi świadczeniami doprowadziły do aktuarialnego i moralnego bankructwa dotychczasowych systemów emerytalnych, zwłaszcza w krajach mniej zamożnych lub dotkniętych plagą komunizmu. Jak się wydaje ta ostra ocena jest w całej rozciągłości uprawniona, a stan obecny wymaga zdecydowanych zmian, bowiem może bardzo negatywnie skutkować na stan finansów publicznych.
W pracy szczegółowej analizie poddane zostanie wykonywanie funkcji nadzorczych w obu modelach stosowanych do tej pory w Polsce. Modele nadzoru nad rynkiem Otwartych Funduszy Emerytalnych zostaną także skonfrontowane z rozwiązaniami stosowanymi za granicą w wybranych krajach (nadzór wyspecjalizowany w Chile, Chorwacji i w Macedonii, nadzór podzielony między Komisję Papierów Wartościowych i nadzór ubezpieczeniowy na Litwie, nadzór zintegrowany na Węgrzech i w Bułgarii, wydzielony nadzór nad Pracowniczymi Programami Emerytalnymi przy nadzorze zintegrowanym w Wielkiej Brytanii). W pracy wskazane będą także konsekwencje kształtu nadzoru na rozstrzygnięcia dotyczące tworzenia Pracowniczych Programów Emerytalnych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego, a w szczególności możliwość utworzenia Pracowniczego Programu Emerytalnego przez Miasto Stołeczne Warszawę, dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy. Podjęte zostaną także kwestie kształtu nadzoru emerytalnego na obecnym etapie wdrażania reformy emerytalnej i w przyszłości, w związku z koniecznością określenia zasad nadzoru nad zakładami emerytalnymi.
W oparciu o powyższe analizy przedstawione są konkretne rozwiązania, które można wprowadzić w Polsce w celu zapewnienia optymalnego kształtu nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi i rynkiem emerytalnym na obecnym etapie rozwoju rynku emerytalnego. Proponowane rozwiązania uzależnione są od przyjęcia całościowej koncepcji dotyczącej charakteru nadzoru nad instytucjami finansowymi na rynku polskim.
Autorzy traktują pracę jako głos w dyskusji nad rozwiązaniami dotyczącymi kształtu nadzoru nad omawianymi funduszami, podkreślając, ze efektywność tego nadzoru ma kapitalne znacznie dla systemu zabezpieczeń społecznych oraz stanu finansów publicznych.
Praca uwzględnia obowiązujący stan prawny wg stanu na 30 czerwca 2005 r.
Rozdział I
Reforma emerytalna w Polsce i rola państwa w nadzorze nad rynkiem emerytalnym.
Reforma emerytalna wprowadzana jest w Polsce od 1998 r., przy czym pierwsze ustawy niezbędne dla dokonania zmian w obowiązujących rozwiązaniach uchwalono jeszcze w roku 1997. Reforma będąca przedmiotem prezentowanej analizy oparta jest na doświadczeniach z wielu krajów oraz analizach Banku Światowego. Jest ona odpowiedzią na postulaty zawarte w pochodzącym z 1994 r. roku raporcie Banku Światowego (Averting the old age crisis). Jej podstawowe założenia zostały opisane w przygotowanym przez Biuro Pełnomocnika Rządu d/s reformy systemu zabezpieczenia społecznego raporcie „Bezpieczeństwo dzięki różnorodności” (Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno– rentowego w Polsce. Biuro Pełnomocnika ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, czerwiec 1997)
Omawiany raport zakładał wprowadzenie w Polsce systemu trójfilarowego:
• I filar stanowić miał zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych i świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłacane na zasadzie repartycyjnej (Pay As You Go - PAYG);
• II filar stanowić miały otwarte fundusze emerytalne;
• III filar pracownicze programy emerytalne.
W przeciwieństwie do dotychczasowego, w całości repartycyjnego systemu opartego na zasadzie zdefiniowanego świadczenia, wszystkie filary nowego systemu emerytalnego oparte zostały na zasadzie zdefiniowanej składki.
Pierwszy filar oparty został przede wszystkim na doświadczeniach szwedzkich, które były powtórzeniem rozwiązania łotewskiego, drugi filar na doświadczeniach Chile i innych hiszpańskojęzycznych krajów Ameryki Łacińskiej, a trzeci filar m.in. na doświadczeniach brytyjskich. W celu zapewnienia skuteczności realizacji programu zmian w sferze emerytalnej zaproponowano odpowiednie zmiany ustawowe. I tak ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych została uchwalona w 1997 r., podobnie jak ustawa o pracowniczych programach emerytalnych. Były to kluczowe akty prawne dla funkcjonowania II i III filaru nowego sytemu emerytalnego.
Z kolei ustawa o rentach i emeryturach z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, kluczowe dla I filaru oraz roli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jako podmiotu pobierającego składki w ramach obowiązkowej części systemu, zostały uchwalone w 1998 r., już po wyborach 1997 r. W roku 1998 wprowadzono także istotne zmiany do ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych dostosowujące ją do nowo uchwalanych ustaw. Mimo przedłożenia stosownego projektu (projekt ustawy o zakładach emerytalnych) nie doszło do uchwalenia ustawy regulującej sposób wypłaty emerytur z II filara nowego systemu. Nie uchwalono także ustawy regulującej uprawnienia osób pracujących w szczególnych warunkach, w sytuacji, gdy przesądzono, że dotychczasowe uprawnienia wygasają w 2006 r. W roku 2004 reforma emerytalna wzbogacona została o IV filar – indywidualne konta emerytalne, wzorowane na rozwiązaniach amerykańskich.
Wprowadzana reforma zakładała, że w części repartycyjnej kluczowa rolę pełnić będzie zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, któremu nadano osobowość prawna. W roku 2005 instytucja ta zatrudnia 48.000 ludzi (na podstawie informacji uzyskanej w centrali ZUS).
W części dobrowolnej, inwestowanie składek odbywa się, co do zasady, za pośrednictwem już istniejących podmiotów (zakłady ubezpieczeń na życie i zakłady ubezpieczeń wzajemnych na życie oraz fundusze inwestycyjne w ramach pracowniczych programów emerytalnych oraz zakłady ubezpieczeń na życie, banki, fundusze inwestycyjne i domy maklerskie w ramach indywidualnych kont emerytalnych). Ustawodawca uznał, ze dotychczasowy nadzór sprawowany nad tymi podmiotami jest wystarczający i nie wymaga zmian także w odniesieniu do produktów związanych z Pracowniczymi Programami Emerytalnymi i Indywidualnymi Kontami Emerytalnymi.
W ramach Pracowniczych Programów Emerytalnych przewidziano także możliwość inwestowania składki przez specjalnie utworzone w tym celu pracownicze fundusze emerytalne zarządzane przez pracownicze towarzystwa emerytalne, spółki akcyjne typu non profit, których akcjonariuszami są wyłącznie pracodawcy oferujący Pracownicze Programy Emerytalne w formie z pracowniczym funduszem emerytalnym.
Również w części obowiązkowej – w II filarze uznano, że obowiązkowe składki emerytalne do części kapitałowej zarządzane będą przez wyspecjalizowane instytucje. Na wzór Chile i innych krajów hiszpańskojęzycznej Ameryki Łacińskiej zdecydowano o utworzeniu otwartych funduszy emerytalnych zarządzanych przez powszechne towarzystwa emerytalne. Otwarte fundusze emerytalne, na wzór równolegle regulowanych przez ustawodawcę funduszy inwestycyjnych, wyposażono w osobowość prawną. Powszechne towarzystwa emerytalne ukształtowano jako spółki akcyjne, których jedynym przedmiotem działalności jest zarządzanie otwartymi funduszami emerytalnymi.
Oznaczało to przekazanie zarządzania obowiązkową składką emerytalną w ramach obowiązkowej części systemu emerytalnego w ręce podmiotów prywatnych, nastawionych na zysk ich akcjonariuszy. W sytuacji takiej niezbędne było ukształtowanie systemu gwarancji oraz właściwego nadzoru nad podmiotami zaangażowanymi w zarządzanie składkami. Analogicznego rozwiązania wymagała kwestia specjalnie tworzonych instytucji w ramach dobrowolnej części systemu oraz umów tworzących Pracownicze Programy Emerytalne. Planowano również specjalny nadzór nad zakładami emerytalnymi, które wg nie uchwalonego rządowego projektu ustawy o zakładach emerytalnych miały dokonywać wypłat emerytur dożywotnich przewidzianych przez ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Sejm III kadencji, druk nr 447, art. 105-111).
Specjalny nadzór nad działalności podmiotów zarządzających środkami w ramach obowiązkowej części systemu związany jest z koniecznością zapewnienia szczególnego bezpieczeństwa środków, które pochodzą ze składek, które są odprowadzane do otwartych funduszy emerytalnych na zasadzie obowiązkowej pod przymusem państwa. Jednocześnie budżet państwa w ostatniej instancji gwarantuje pokrycie niedoboru, który może pojawić się w działalności prywatnych podmiotów, jeżeli nie zostanie on pokryty za pomocą mechanizmów systemu gwarancyjnego finansowego przez podmioty prywatne (minimalna stopa zwrotu, Fundusz Gwarancyjny). Jednocześnie ścisły nadzór państwa wymusza natura systemu – opartego na zasadzie zdefiniowanej składki. Oznacza to, że państwo określa jedynie poziom składki, która jest odprowadzana do otwartych funduszy emerytalnych. Po przeprowadzonym w roku 1999 ubruttowieniu wynagrodzeń, składka odprowadzana do otwartych funduszy emerytalnych wynosi 7,3% wynagrodzenia będącego podstawa wymiaru składki, przy wprowadzonych ograniczeniach maksymalnego poziomu podstawy wymiaru składki w skali roku. Składka ta następnie po potraceniu prowizji od składki na rzecz powszechnego towarzystwa emerytalnego jest inwestowana, a wypracowane zyski (po potrąceniu kosztów transakcyjnych i opłaty za zarządzanie) wpływają na wzrost wartości jednostki rozrachunkowych, na które składki są przeliczane, a które są zapisywane na indywidualnym rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego. Za zgromadzone na indywidualnym rachunku środku członek otwartego funduszu emerytalnego, po przejściu na emeryturę wykupić powinien emeryturę dożywotnią w zakładzie emerytalnym, choć wciąż brak jest szczegółowych uregulowań w tym zakresie. Stan taki oznacza to, że wysokość przyszłej emerytury nie jest określona. Zależy ona od poziomu środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego (co, jest wypadkową wysokości i terminów odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego składek emerytalnych, kosztów potrącanych przez ten fundusz, jego efektywności inwestycyjnej i okresu oszczędzania), kosztów zakładu emerytalnego i dalszej oczekiwanej długości życia w chwili nabycia świadczenia (w przypadku stosowania tablic uzależnionych od płci także ten czynnik miałby wpływ na wysokość świadczenia).
Zauważenia wymaga fakt, że w tak skonstruowanym systemie, jakiekolwiek nieprawidłowości w działalności powszechnego towarzystwa emerytalnego prowadzić mogą do istotnego obniżenia poziomu przyszłej emerytury, w szczególności, jeśli dotyczą działalności inwestycyjnej, pobierania opłat czy przeliczania składek na jednostki rozrachunkowe. Dodatkowo w systemie, w którym istnieją wyspecjalizowane podmioty, których jedynym celem jest zarządzanie otwartymi funduszami emerytalnymi, naturalną tendencją jest silna koncentracja rynku. Kwestia kształtu rynku i konkurencji na tym rynku staje się przedmiotem szczególnej troski ze strony państwa, gdyż brak konkurencji ogranicza jakiekolwiek zachęty dla zarządzających do podejmowania decyzji inwestycyjnych wyłącznie w najlepszym interesie członków otwartych funduszy emerytalnych. Nadzór państwa wymagany jest także w zakresie transferów między funduszami oraz zawierania umów członkowskich. Jest on istotnym elementem dbałości o konkurencje na rynku, a zatem o poziom przyszłych emerytur. Dodatkowo system uwzględnia konstrukcje emerytur minimalnych, które ustalane są w oparciu o wysokość świadczeń wypłacanych łącznie z I i II filara nowego systemu. Koniecznym jest wiec stwierdzenie, że za wszelkie nieprawidłowości w działaniu II filara, skutkujące spadkiem poziomu świadczeń poniżej poziomu minimalnego zapłaci państwo. W efekcie kształt nadzoru nad rynkiem emerytalnym ma istotny wpływ na potencjalne wydatki państwowe w przyszłości.
Zdaniem autorów wprowadzenie reformy emerytalnej, zakładającej funkcjonowanie w ramach systemu prywatnie zarządzanych podmiotów, niestanowiących organów państwa, wymusza zorganizowanie specjalnego nadzoru ze strony państwa.
Odmiennie niż w przypadku części kapitałowej, reforma emerytalna nie wprowadziła konieczności wprowadzenia dodatkowego nadzoru nad repartycyjną częścią systemu, a także nad procesem poboru składki, gdyż funkcje związane z tymi elementami systemu powierzone zostały państwowej osobie prawnej, w jaką został przekształcony Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Szczególny nadzór państwa niezbędny jest jedynie w sytuacji, gdy państwo przekazuje swoje istotne prerogatywy w ręce prywatne lub też, gdy podmioty prywatne działają w sferze wymagającej szczególnego zaufania. W kapitałowej części systemu emerytalnego spełnione są obie przesłanki w odniesieniu do powszechnych towarzystw emerytalnych zarządzających otwartymi funduszami emerytalnymi.
Kwestia nadzoru nad rynkiem emerytalnym była przedmiotem rozważań od początku przygotowywania kształtu reformy emerytalnej. Raport Bezpieczeństwo dzięki różnorodności Biura Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Systemu Zabezpieczenia społecznego wskazywał jednoznacznie na konieczność takiego nadzoru oraz na specyfikę nadzorowanych instytucji, która nie pozwala na powierzenie nadzoru nad nimi żadnemu z ówcześnie istniejących organów nadzoru. W związku z tym raport ten, opierając się na doświadczeniach międzynarodowych, proponował utworzenie specjalnego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi.
Rozdział II
Wybrane doświadczenia zagraniczne stosowane w nadzorze nad funduszami emerytalnymi typu chilijskiego i pracowniczymi programami emerytalnymi.
Polska, mimo, że była pierwszym krajem w Europie wdrążającym reformę emerytalną typu chilijskiego (równolegle prowadzone prace nad reformą emerytalną na Węgrzech doprowadziły do przyjęcia rozwiązań w istotny sposób odbiegających od konstrukcji stosowanej w Chile i innych hiszpańskojęzycznych krajach Ameryki Łacińskiej), nie budowała swojego II filaru systemu emerytalnego w próżni. Oparty był on na doświadczeniach Chile, Argentyny, Meksyku, Peru i innych krajów hiszpańskojęzycznej Ameryki Łacińskiej. Pierwowzorem przyjętych przez Polskę i inne kraje rozwiązań była reforma emerytalna przeprowadzona w Chile na początku lat 80. XX wieku. Reforma chilijska zakładała istnienie wyspecjalizowanych funduszy emerytalnych zarządzanych przez towarzystwa emerytalne, których działalność ograniczona jest wyłącznie do zarządzania tymi funduszami. Podmioty te nastawione są na zysk i podlegają szczególnemu nadzorowi państwa przez wyspecjalizowanych organ wyposażony w daleko idące uprawnienia władcze. Model ten powtórzony został w szeregu państw później wdrażających swoje reformy emerytalne, choć wprowadzana do niego pewne wariacje (na przykład w Argentynie wprowadzono scentralizowany pobór składki przez urzędy skarbowe, a w Meksyku, przy drugim podejściu do reformy emerytalnej – przez prywatnie zarządzany podmiot PROCESAR). W Meksyku wprowadzono także koncepcje tzw. compliance officers, czyli pracowników kontroli wewnętrznej finansowanych przez towarzystwa emerytalne, ale podległych i raportujących do organu nadzoru (CONSAR). W Peru wprowadzono szczególne rozwiązania dotyczące wynagradzania pracowników organu nadzoru, tak by zapewnić im wyższe place niż pracownikom zatrudnionym w nadzorowanych podmiotach, w celu zapewnienia odpowiednich kompetencji pracowników organu nadzoru.
W Chile i innych krajach Ameryki Łacińskiej działalność nadzoru dotyczy zarówno spraw członkowskich jak i działalności inwestycyjnej Otwartych Funduszy Emerytalnych. W celu jej sprawowania wykorzystywane są zarówno instrumenty nadzoru bezpośredniego (inspekcje, w Chile na przykład towarzystwa emerytalne zobowiązane są do utrzymywania specjalnych pomieszczeń wykorzystywanych przez inspektorów w trakcie kontroli) jak i pośredniego (z wykorzystaniem raportów przekazywanych za pośrednictwem systemów informatycznych). Nadzór inwestycyjny oparty jest na dziennej kontroli transakcji.
W Meksyku wdrożono system automatycznej kontroli Otwartych Funduszy Emerytalnych, oparty na systemie wykrywania nieprawidłowości i systemie śledzenia nieprawidłowości, który pozwala na skoncentrowaniu się organu nadzoru i jego pracowników wyłącznie na wykrytych nieprawidłowościach i badaniu ich przyczyn oraz doprowadzania działalności towarzystwa emerytalnego do stanu oczekiwanego.
W krajach Ameryki Łacińskiej wypracowano koncepcje wyspecjalizowanego nadzoru nad funduszami emerytalnymi (Chile, Argentyna, Meksyk, Salwador, Nikaragua, Kostaryka, Dominikana). Koncepcja ta została przeniesiona także na grunt europejski (Węgry, Polska, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia).
Na Węgrzech utworzono Państwowy Urząd Nadzoru nad Prywatnymi Emeryturami, w Polsce w roku 1998 – Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych), w Bułgarii w 2000 r. utworzono Urząd Nadzoru nad Ubezpieczeniami Społecznymi – SISA (Bisser Petkov, The Bulgarian Pension Model: regulatory and supervisory practices, referat wygłoszony na konferencji Evolution of Pension Reforms: Bulgaria’s Experience and Regional Perspectives, Sofia 16-17 lutego 2005 r.), w Chorwacji powstała HAGENA, a w Macedonii Mapas (www.hagena.cr, www.mapas.gov.mk).
W Europie koncepcja ta zderzyła się z kwestią konsolidacji nadzorów finansowych oraz rozumienia koncepcji konsolidacji także jako integracji organizacyjnej wdrażanej w części rozwiniętych krajów europejskich i pozaeuropejskich zazwyczaj w postaci organu (lub komisji) nadzoru finansowego integrującego różne organy nadzoru nad poszczególnymi rynkami finansowymi jako odpowiedź na tworzenie konglomeratów finansowych. W szczególności koncepcja ta została wdrożona w Norwegii (marzec 1986 r.), Kanadzie (1987), Danii (1988 r.), Szwecji (1991 r.), Japonii (1998 r.-2000 r.), Islandii (1999 r.), Wielkiej Brytanii (2000 r., przy pozostawieniu odrębnego nadzoru emerytalnego), Estonii (2001 r.), Łotwie (1 lipca 2001), Austrii (1 kwietnia 2002 r.), Słowacji (1 kwietnia 2002 r.), Niemczech (1 maja 2002 r.), Malcie (2002 r.), Irlandii (1 maja 2003 r., przy pozostawieniu odrębnego nadzoru emerytalnego), Finlandii (2003 r., przy pozostawieniu odrębnego nadzoru ubezpieczeniowego), Belgii (1 stycznia 2004 r.) Data utworzenia oparta na informacjach podawanych przez zainteresowane organy nadzoru. Opierając się na tych wzorach podjęto próby likwidacji wyspecjalizowanych organów nadzoru nad funduszami emerytalnymi i włączenia ich zintegrowanych organów nadzoru (Węgry- Węgierski Urząd Nadzoru Finansowego, kwiecień 2000 r., Bułgaria –Komisja Nadzoru Finansowego, 2003). W pracach tych nie wzięto pod uwagę, że np. w Wielkiej Brytanii FSA (organ nadzoru finansowego) nie wyklucza istnienia niezależnego Organu Regulacji Pracowniczych Emerytur (OPRA), przekształconego w 2005 r. w the Pension Regulator (Regulator Emerytalny – od 6 kwietnia 2005 r.), podobnie jak w Irlandii zintegrowany nadzór nie wyklucza odrębnego istnienia Rady Emerytalnej (the Pensions Board, powołanej w roku 1990). Na Węgrzech przekształcenia przeprowadzone zostały bezpośrednio po wyborach i pozwoliły nowej większości parlamentarnej na obsadzenie nowych zintegrowanych organów (Węgierski Organ Nadzoru Finansowego) swoimi przedstawicielami, w miejsce osób uprzednio kierujących samodzielnymi organami nadzoru. Również w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej doszło do powierzenia nadzoru nad funduszami emerytalnymi już istniejącym organom lub połączenia organów nadzoru (Boliwia, Peru, Kolumbia, Urugwaj).
W części małych krajów później wprowadzających reformy emerytalne zdecydowano się powierzyć nadzór nad rynkiem już istniejącemu organowi (na Litwie Komisji Papierów Wartościowych), przy czym po dopuszczeniu do oferowania analogicznych produktów o charakterze emerytalnym także przez zakłady ubezpieczeń, nadzór na ta ich działalnością pozostawiono w rękach oddzielnego nadzoru ubezpieczeniowego.
Rozwiązanie przyjęte w Polsce początkowo mieściło się w głównym nurcie – wyspecjalizowanych organów nadzoru, jednak w 2002 r., z przyczyn politycznych, doszło jedynie do częściowej integracji z nadzorem ubezpieczeniowym w zintegrowany nadzór ubezpieczeniowo-emerytalny. Rozwiązania te są przedmiotem analiz w dalszej części niniejszej pracy.
Rozdział III
Nadzór sprawowany przez wyspecjalizowany organ jednoosobowy (Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi 1998-2002)
Powołanie wyspecjalizowanego organu nadzoru nad funduszami emerytalnymi – Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi przewidywał art. 199 ust. 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (zgodnie z uzasadnieniem do projektu tej ustawy: „Jednym z kluczowych elementów przyszłego systemu emerytalnego jest zapewnienie właściwego nadzoru nad działalnością prywatnych instytucji obsługujących ten system. W tym celu zostanie utworzony UNFE, będący centralnym organem administracji państwowej. Nadzór nad działalnością UNFE będzie sprawował Prezes Rady Ministrów. Rozwiązanie takie jest typowe dla wielu krajów świata, w tym dla wszystkich tych, w których istnieje ustawowy obowiązek uczestnictwa w prywatnie zarządzanych funduszach emerytalnych, nałożony bezpośrednio na obywateli.”), podobnie, jak uprzedni raport Biura Pełnomocnika Rządu d/s Reformy Zabezpieczenia Społecznego – Bezpieczeństwo dzięki różnorodności („Realizacja (…) zadań Państwa w zakresie nadzoru nad działalnością funduszy emerytalnych wymaga utworzenia w Polsce odrębnego urzędu, który całą swoją działalność będzie mógł skoncentrować wyłączenie na w/w celach, zwłaszcza, że są to zadania nowe, specyficzne, w niewielkim tylko stopniu zbieżne z dotychczasowymi zadaniami administracji państwowej, a fundusz emerytalny ze względu na jego rolę społeczną nie może być traktowany wyłącznie jako instytucja finansowa – np. fundusz inwestycyjny z etykietką ‘emerytalny’. Z tego też względu została w pracach projektowych odrzucona koncepcja, aby zadania te zostały dołączone do obecnych zadań PUNU, KPWiG, czy UOKiK. Nowy system emerytalny w sytuacji, gdy emerytura otrzymana z instytucji II filara będzie stanowić znaczną cześć całej emerytury, jest sprawą o kluczowym znaczeniu dla całego społeczeństwa, zbyt ważną, aby uzasadniało to doklejenie zadań nadzorczo-kontrolnych Państwa do istniejących instytucji. Utworzenie samodzielnego urzędu nadzorczego wzmacnia też przekonanie społeczne o szczególnej trosce Państwa w zapewnieniu efektywnego i bezpiecznego działania całego systemu.”). Organ ten został powołany z dniem 1 maja 1998 r. Jego zadania określała ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Ustawa przewidywała powołanie przez Prezesa Rady Ministrów Prezesa Urzędu, a na jego wniosek także Wiceprezesów, a także powołanie dyrektora generalnego. Ponadto zgodnie z ustawą należało powołać Komitet Doradczy UNFE powoływany przez Prezesa Rady Ministrów częściowo na wniosek Komisji Trójstronnej. Zadania Komitetu Doradczego także określała ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Szczegółowa struktura Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi podlegała określeniu przez Prezesa Rady Ministrów w statucie Urzędu nadawanym przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia. Prezes Rady Ministrów sprawował nadzór nad Urzędem.
Ustawodawca w konstruowaniu Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi nie dokonał precyzyjnego oddzielenia organu administracji od jego aparatu pracy. Mimo zatem, że kompetencje przypisane Urzędowi Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi realizowane miały być przez Prezesa Urzędu, to jednak ustawa nie określała Prezesa Urzędu jako organu administracji, lecz sam Urząd, czyli aparat pracy Prezesa Urzędu. Jednocześnie ustawodawca nie powołał organu kolegialnego, wszystkie decyzje koncentrując w rękach Prezesa Urzędu. Zatem doszło do powstania organu jednoosobowego, poprzez przekazanie wszystkich funkcji związanych z kompetencjami administracyjnymi Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w ręce Prezesa Urzędu, mimo błędnego określenia, ze organem administracji jest Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Wada ta była istotna z punktu widzenia doktrynalnego, jednak nie miała żadnego bezpośredniego wpływu na sprawowania nadzoru przez Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi nad rynkiem emerytalnym.
Funkcje Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi dotyczyły nadzoru nad rynkiem otwartych funduszy emerytalnych (licencjonowanie i nadzór), pracowniczych fundusze emerytalnych (licencjonowanie i nadzór) oraz rejestracji i nadzoru pracowniczych programów emerytalnych. („Art. 200. 1. Zadaniem Urzędu Nadzoru jest ochrona interesów członków funduszy oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych. 2. Zadanie, o którym mowa w ust. 1, Urząd Nadzoru realizuje poprzez: 1) sprawowanie nadzoru nad działalnością funduszy, 2) inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań mających na celu zapewnienie rozwoju systemu funduszy w Polsce, 3) sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem pracowniczych programów emerytalnych, 4) pogłębianie wiedzy społeczeństwa na temat celów i zasad działalności funduszy, ze szczególnym uwzględnieniem praw przysługujących ich członkom, 5) pogłębianie wiedzy społeczeństwa na temat celów i zasad funkcjonowania pracowniczych programów emerytalnych, ze szczególnym uwzględnieniem praw uczestników takich programów, 6) współdziałanie z organami administracji rządowej, Narodowym Bankiem Polskim, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, towarzystwami, podmiotami działającymi na rzecz funduszy oraz związkami pracodawców, związkami zawodowymi i innymi organizacjami społecznymi w zakresie kształtowania polityki państwa zapewniającej bezpieczny rozwój funduszy i pracowniczych programów emerytalnych, 7) udzielanie informacji Narodowemu Bankowi Polskiemu w zakresie niezbędnym do wykonywania nadzoru nad bankami pełniącymi funkcje depozytariuszy i bankami będącymi akcjonariuszami towarzystw, 8) udzielanie informacji Komisji Papierów Wartościowych i Giełd w zakresie niezbędnym do wykonywania nadzoru nad działalnością Krajowego Depozytu, 9) podejmowanie innych działań przewidzianych przepisami niniejszej ustawy.” – zgodnie z pierwotnym brzmieniem ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.)
Zgodnie z projektem ustawy o zakładach emerytalnych z 1998 r. zakres tego nadzoru miał być rozszerzony także na przewidziane w tym projekcie zakłady emerytalne, które miałyby wypłacać emerytury dożywotnie nabywane za środki zgromadzone w Otwartych Funduszach Emerytalnych począwszy od roku 2009. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi miał także funkcje analityczne i badawcze, związane z rozwojem rynku emerytalnego. Nie został natomiast wyposażony w funkcje regulacyjne. Wiązało się to bezpośrednio z konstrukcją źródeł prawa określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., która nie przewidywała stanowienia prawa przez centralne organy administracji rządowej, a taki charakter miał Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Prezes Urzędu miał jednak prawo do porozumienia z Ministrem Finansów, przy wydawaniu przez tego ostatniego części aktów wykonawczych do ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi był centralnym organem administracji rządowej nadzorowanym bezpośrednio przez Prezesa Rady Ministrów. W świetle przedstawianych uregulowań prezes Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi był powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na 5 letnią kadencję. Przed jej upływem mógł być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów jedynie po uzyskaniu pozytywnej opinii Komitetu Doradczego UNFE. Prezes Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi był zobowiązany do przedkładania, co roku Prezesowi Rady Ministrów sprawozdań z działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi opiniowanych przez Komitet Doradczy UNFE.
Struktura Urzędu została opracowana przez Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do spraw powołania Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, którym został doradca Prezesa Rady Ministrów dr Cezary Mech. Struktura ta oparta była na doświadczeniach chilijskich, ale uwzględniała specyfikę polską i trójfilarowość polskiego systemu.
W oparciu o doświadczenia chilijskie Pełnomocnik ds. powołania Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi zaproponował powołanie następujących komórek organizacyjnych w nowym urzędzie: Departamentu Nadzoru, Departamentu Polityki Finansowej – kluczowych komórek odpowiedzialnych za nadzór nad działalnością otwartych funduszy emerytalnych i powszechnych towarzystw emerytalnych, Departamentu Prawno-Licencyjnego – kluczowej komórki w toku procesu wydawania zezwoleń oraz odpowiedzialnej za obsługę prawna całości Urzędu, a także Biura Administracyjno-Budżetowego, z którego w toku działania Urzędu wyodrębniono Biuro Informatyki, Biura Analiz i Komunikacji Społecznej, a także w związku ze specyfiką polskiego systemu emerytalnego także Departamentu Pracowniczych Programów Emerytalnych. Struktura ta została zaakceptowana przez Prezesa Rady Ministrów w nadanym Urzędowi Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi statucie.
Prezes Rady Ministrów powołał w dniu 6 maja 1998 r. dr Cezarego Mecha na stanowisko Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, a na jego wniosek w dniu 29 maja 1998 r. Pawła Pelca na stanowisko Wiceprezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi oraz dr Marka Kozłowskiego na stanowisko Dyrektora Generalnego Urzędu. W dniu 2 czerwca 1998 r. Prezes Rady Ministrów nadał Urzędowi statut, który określił jego strukturę organizacyjną. W dniu 6 października 1998 r. Prezes Rady Ministrów powołał Komitet Doradczy UNFE, którego przewodniczącą została Ewa Tomaszewska. Dyrektor Generalny nadzorował Biuro Administracyjne, Wiceprezes – komórki o charakterze operacyjnym i analitycznym. Wszystkie decyzje administracyjne były przygotowywane przez właściwe komórki organizacyjne, z rekomendacja dyrektora komórki organizacyjnej przekazywane Wiceprezesowi, a po jego akceptacji, przekazywane Prezesowi Urzędu, który podejmował jednoosobowo decyzje administracyjne.
Decyzje administracyjne podejmowane w imieniu Urzędu przez Prezesa Urzędu dotyczyły w szczególności:
• Zezwoleń na utworzenie powszechnych towarzystw emerytalnych,
• Zezwoleń na utworzenie pracowniczych towarzystw emerytalnych,
• Promes zezwoleń na utworzenie otwartych funduszy emerytalnych,
• Zezwoleń na utworzenie otwartych funduszy emerytalnych,
• Odmowy wpisu na listę osób uprawnionych do wykonywania czynności akwizycyjnych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych (wpis był czynnością administracyjno-techniczna),
• Wykreślenia z listy osób uprawnionych do wykonywania czynności akwizycyjnych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,
• Zezwoleń na zmianę statutu otwartego funduszu emerytalnego,
• Zezwoleń na skrócenie wejścia w życie zmian w statucie otwartego funduszu emerytalnego,
• Zezwoleń na przejecie zarządzania otwartym funduszem emerytalnych,
• Zezwoleń na połączenie powszechnych towarzystw emerytalnych,
• Zezwoleń na powołanie do zarządu powszechnego towarzystwa emerytalnego,
• Zezwoleń na powołanie do zarządu pracowniczego towarzystwa emerytalnego,
• Zezwoleń na powołanie do rady nadzorczej powszechnego towarzystwa emerytalnego,
• Zezwoleń na powołanie do rady nadzorczej pracowniczego towarzystwa emerytalnego,
• Zezwoleń na zmianę umowy z depozytariuszem,
• Zezwoleń na objecie lub nabycie akcji powszechnego towarzystwa emerytalnego,
• Zezwoleń na objecie lub nabycie akcji pracowniczego towarzystwa emerytalnego,
• Kar nakładanych na powszechne towarzystwa emerytalne,
• Kar nakładanych na pracownicze towarzystwa emerytalne,
• Kar nakładanych na depozytariuszy,
• Cofnięcia zezwolenia na utworzenie powszechnego towarzystwa emerytalnego,
• Cofnięcia zezwolenia na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego,
• Wpisania do rejestru pracowniczego programu emerytalnego,
• Kar nakładanych na pracodawców prowadzących pracownicze programy emerytalne.
Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w formie decyzji wydawał także tzw. zalecenia pokontrolne, co pierwotnie było akceptowane przez Naczelny Sąd Administracyjny, jednak następnie doszło do zmiany linii orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał, ze tzw. zalecenia pokontrolne są jedynie czynnościami techniczno-administracyjnymi i nie jest dla nich przewidziana forma decyzji. („W orzeczeniach (…) NSA nie odniósł do merytorycznego rozstrzygnięcia (…), stwierdził natomiast, iż w świetle obowiązujących przepisów UNFE nie mógł wydać (…) decyzji, ponieważ art. 204 ust. 6 ustawy o funduszach emerytalnych stanowi, że po przeprowadzeniu kontroli Urząd jedynie powiadamia kontrolowany podmiot o stwierdzonych nieprawidłowościach i wyznacza termin do ich usunięcia. Takie powiadomienie pokontrolne, zdaniem NSA, nie ma charakteru władczego rozstrzygnięcia w sprawie, ale jest jedynie częścią postępowania kontrolnego. W świetle powyższego wyroku, nie miała podstaw prawnych wcześniejsza praktyka wydawania przez UNFE po przeprowadzonych kontrolach decyzji administracyjnych, w których Urząd określał poprawny, jego zdaniem, sposób postępowania towarzystw i funduszy.” - Informacja o wynikach kontroli realizacji postanowień ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Najwyższa Izba Kontroli. Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia. Warszawa, luty 2002 r., str. 65).
Po dostosowaniu się do zmienionej linii orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi przestał wydawać tzw. zalecenia pokontrolne w formie decyzji.
Od decyzji Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, jako centralnego organu administracji rządowej nie przysługiwało odwołanie, a jedynie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ – Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, w imieniu, którego ponownie decyzje podejmował Prezes Urzędu. Od wydanej w tym trybie decyzji przysługiwała skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Ze względu na potrzebę konsolidacji nadzoru w związku z nadzorem nad konglomeratami Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi zawarł porozumienia o wymianie informacji z Komisją Papierów Wartościowych i Giełd i z Komisją Nadzoru Bankowego.
W celu wymiany doświadczeń międzynarodowych Urząd Nadzoru był jednym z założycieli INPRS (Międzynarodowa Sieć Nadzorców i Regulatorów Emerytalnych), powołanego w Pradze w dniach 3-7 kwietnia 2000 r., uczestnikiem OECD Working Party on Private Pensions, członkiem AIOS (Międzynarodowej Organizacji Urzędów Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi) oraz stroną umów dwustronnych z SAFP – chilijskim Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi – 1999, Departamentem Pracy USA – 2000, SISA – Bułgarskim Państwowym Urzędem Nadzoru Ubezpieczeniowego – 2000, CONSAR – Meksykańskim Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi – 2001, Komisją Papierów Wartościowych Litwy – 2001, Ministerstwem Finansów Węgier – 2001, HAGENA – Chorwackim Urzędem Nadzoru nad Ubezpieczeniami Emerytalnymi- 2001. Prezes Urzędu dr Cezary Mech został w 2001 r. powołany na stawisko pierwszego Wiceprezesa AIOS, a Wiceprezes Urzędu Paweł Pelc został w 2001 r. członkiem Komitetu Technicznego INPRS.
Powyższy model nadzoru wskazywał następujące cechy:
• Koncentrację działalności na problematyce rynku emerytalnego i ochronie interesów członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych;
• Działalność Urzędu oparta była na wymianie informacji z innymi właściwymi organami nadzoru w zakresie ich kompetencji (Komisja Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisja Nadzoru Bankowego) oraz intensywnej wymianie doświadczeń międzynarodowych. W celu szybkiego i efektywnego osiągnięcia pełnej zdolności do wykonywania funkcji nadzorczych w roku 1998 i 1999 Urząd Nadzoru otrzymał intensywna pomoc doradcza ze strony USAID (technical assistance) o wartości ponad 3 mln USD. Dzięki temu projektowi Urzędowi doradzało kilkudziesięciu doradców (m.in. z Chile, Argentyny, Peru, Meksyku, USA) a pracownicy Urzędu mieli możliwości zapoznać się na miejscu z funkcjonowaniem organów nadzoru m.in. w Chile, Argentynie i Meksyku.
W efekcie Urząd, w którym przewidziano 167 etatów, dysponował wystarczającymi zasobami, wiedzą i narzędziami by efektywnie sprawować nadzór nad funkcjonowaniem rynku emerytalnego.
W latach 1999-2002 Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi nałożył na podmioty nadzorowane 64 kary za naruszenie postanowień ustawy lub statutu Otwartego Funduszu Emerytalnego (19 decyzji w roku 1999, 13 decyzji w roku 2000, 26 decyzji w roku 2001 i 6 decyzji w pierwszym kwartale 2002 r.). W latach 1998-1999 Urząd wydal zezwolenia na utworzenie 21 powszechnych towarzystw emerytalnych i 21 otwartych funduszy emerytalnych oraz 4 decyzje o odmowie zezwolenia na utworzenie powszechnych towarzystw emerytalnych.
Istotnym elementem działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi były także przygotowywane przez Urząd analizy i publikacje. W szczególności Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi przygotował raporty: Bezpieczeństwo dzięki konkurencji (2000), Bezpieczeństwo dzięki zapobiegliwości (2001) i Bezpieczeństwo dzięki emeryturze (2002). Raporty te dotyczyły rynku otwartych fundusze emerytalnych i zagrożeń dla konkurencji na tym rynku, rynku pracowniczych programów emerytalnych oraz sposobu wypłaty świadczeń emerytalnych ze środków zgromadzonych na rachunkach w otwartych funduszach emerytalnych.
Działalność merytoryczna Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, była przedmiotem kontroli Najwyższej Izby Kontroli, zdaniem, której „ustalenia kontroli pozwalają na ogólnie pozytywną ocenę sposobu sprawowania przez UNFE nadzoru nad funduszami emerytalnymi i pracowniczymi programami emerytalnymi w celu zapewnienia ochrony interesów ich członków.” (Informacja o wynikach kontroli realizacji postanowień ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Najwyższa Izba Kontroli. Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia. Warszawa, luty 2002 r., str. 6)
Rozdział IV
Nadzór sprawowany przez kolegialny organ niewyspecjalizowany (KNUiFE od 2002).
Po wyborach roku 2001 premier Leszek Miller za pośrednictwem ministra pracy i polityki społecznej prof. Jerzego Hausnera wystąpił do Komitetu Doradczego UNFE o wyrażenie zgody na odwołanie Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi dr Cezarego Mecha. Komitet Doradczy UNFE odmówił zgody na odwołanie Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi dr Cezarego Mecha. Rząd koalicji SLD-UP-PSL był na to przygotowany i równolegle podjął działania umożliwiające skrócenie kadencji Prezesa Mecha, upływającej w maju 2003, poprzez likwidacje odrębnego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Została ona przygotowana jako część szerszego pakietu zmian organizacyjnych pozwalających nowemu rządowi ówczesnej koalicji SLD-UP-PSL pod pozorem zmian organizacyjnych obsadzić kluczowe centralne urzędy administracji rządowej swoimi ludźmi bez względu na kadencyjność części z nich. ([SLD]”(…) przypadnie też pewnie kontrola nad (…) nowym urzędem, który powstanie z trzech likwidowanych: Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeniowego, Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi oraz Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych. W tej ostatniej kwestii można mieć wątpliwości, czy łączenie nadzorów rzeczywiście wynika z merytorycznej potrzeby. Jest to raczej próba obejścia zabezpieczeń, jakie stworzyła poprzednia koalicja, aby prezes UNFE mógł przetrwać na stanowisku przez pełne pięć lat. Aby usunąć prezesa, kasuje się więc UNFE. Taki jest skutek upartyjnienia istotnych dla społeczeństwa urzędów. (…)” – Joanna Solska, Ogon obciąć, pysk zostawić. Polityka nr 47 (2325), 24.11.2001, str. 17).
W tym celu wykorzystano fakt uprzedniego zawetowania przez Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wcześniejszego pakietu ustaw ubezpieczeniowych, który przewidywał m. in. reformę nieefektywnego nadzoru ubezpieczeniowego podzielonego miedzy Ministra Finansów (licencjonowanie) i Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeniowego (bieżący nadzór nad działalnością). Nadzór ubezpieczeniowy funkcjonował w kształcie określonym w 1996 r. i był ostatnim elementem nadzoru finansowego, który nie został zmodyfikowany lub zdefiniowany pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX stulecia (1997-1998 r. – Komisja Nadzoru Bankowego, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi).
Wykorzystując ten fakt rząd zaproponował powołanie Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, która skupiłaby w swoim ręku nadzór nad rynkami ubezpieczeniowym, funduszy emerytalnych oraz ubezpieczeń zdrowotnych. Jednocześnie zaproponowano rozszerzenie uprawnień Rzecznika Ubezpieczonych także na ochronę interesów członków otwartych funduszy emerytalnych. Projekt przewidywał likwidację niezależnego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń, przy czym jego oficjalnym uzasadnieniem była konieczność oszczędności. Zacytujmy w tym miejscu odpowiedź wicepremiera J. Hausnera na interpelację posła W. Czchowskiego :„Przekształcenie struktury funkcjonowania nadzoru nad kapitałową częścią systemu emerytalnego jest jednym z wielu działań Rządu spowodowanych koniecznością ograniczenia kosztów funkcjonowania administracji publicznej. Połączenie urzędów umożliwi zmniejszenie liczby pracowników w komórkach obsługujących oba łączone urzędy. W długim okresie przekształcenia te powinny, więc przynieść znaczące oszczędności bez uszczerbku dla efektywności nadzoru” - prof. Jerzy Hausner – odpowiedź na interpelację posła Włodzimierza Czchowskiego, Warszawa, 4.12.2001 r.)
W okresie prac nad ustawą likwidującą Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi rząd nie przedstawił żadnych argumentów merytorycznych wskazujących na konieczność połączenia nadzoru nad funduszami emerytalnymi z nadzorem nad zakładami ubezpieczeń. Przedstawiciele rządu wskazywali jedynie na ich niezadowolenie z niezależności Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, powołanego na 5-letnią kadencję jeszcze w 1998 r., a więc przez poprzedniego Prezesa Rady Ministrów. Podnoszono także nadmierną troskę o interes członków otwartych funduszy emerytalnych, określany przez Urząd, krytykę przez Prezesa Urzędu pomysłu połączenia nadzoru nad funduszami emerytalnymi z nadzorem ubezpieczeniowym jako prowadzącego do klasycznego konfliktu interesów wewnątrz nowej struktury nadzorczej ze względu na sprzeczność interesów członków Otwartych Funduszy Emerytalnych i ubezpieczonych przez zakłady ubezpieczeń, ze względu na fakt, że zakłady ubezpieczeń były istotnymi akcjonariuszami powszechnych towarzystw emerytalnych (to ostatnie stało się bezpośrednim pretekstem wniosku o odwołanie Prezesa Urzędu przekazanego przez Prezesa Rady Ministrów Komitetowi Doradczemu UNFE na wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej, który publicznie deklarował swoją niechęć do Prezesa Urzędu, co było jednym z najbardziej widocznych elementów dyskusji dotyczącej likwidacji Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi – „Skoro UNFE jest centralnym organem administracji rządowej, to jego prezes nie może występować publicznie wbrew polityce i decyzjom rządu, ale musi je respektować. Jeśli nie, to nie może sprawować tej funkcji-powiedział PAP Tomasz Jeziorański, doradca szefa resortu pracy:” Waży się los szefa Urzędu. Prawo i Gospodarka, 21.11.2001 r.). Wniosek Prezesa Rady Ministrów Leszka Millera do Komitetu Doradczego UNFE o zgodę na odwołanie Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi z 26.11.2001 r. nie zawierał żadnego uzasadnienia. Na prośbę Przewodniczącej Komitetu Doradczego Ewy Tomaszewskiej o wskazanie przez Prezesa Rady Ministrów przyczyn złożenia wniosku, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Marek Wagner w piśmie z 6.12.2001 r. wskazał, że przyczyną wniosku jest „publiczne prezentowanie przez Pana Cezarego Mecha opinii w sprawie zmian w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych – niezgodnych ze stanowiskiem Rządu.” Podnoszono także, że Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi blokuje tzw. konsolidację (a więc ograniczenie konkurencji), co miało prowadzić do nadmiernych kosztów systemowych oraz nadmiernie egzekwuje przestrzeganie przepisów za pomocą kar nakładanych na powszechne towarzystwa emerytalne. („Na przebieg wdrażania reformy emerytalnej zaważyła również, nie zawsze zgodna z jej interesem działalność Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Uważam, że Urząd przyjął bardzo interwencjonistyczną postawę, marnując wiele energii na koncentrowaniu się na detalach, nie mających większego znaczenia dla funkcjonowania systemu. (…) Jeszcze bardziej szkodliwe dla reformy i uczestników nowego systemu jest przeciwstawianie się przez UNFE konsolidacji OFE. (…) I kolejny argument przeciw Urzędowi, znacznie bardziej zasadniczy: w pewnym momencie UNFE uznał, że jest jedyną instytucją, która ma patent na przebudowanie obecnego systemu emerytalnego, o czym świadczy raport Urzędu ‘Bezpieczeństwo dzięki konkurencji’.(…)” - Małgorzata Dygas. Rozliczenie godziny „0”. Rozmowa z Michałem Rutkowskim, szefem sektora zabezpieczenia społecznego Banku Światowego, byłym dyrektorem Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Reformy Zabezpieczenia Społecznego w Polsce /1996-1997/ na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości polskiej reformy emerytalnej. Gazeta Ubezpieczeniowa, 21.11.2001 r. /str. 17/).
Gdy w toku dyskusji wyrażano zaniepokojenie o los kadry, w której szkolenie zainwestowano ponad 3 miliony dolarów w ramach pomocy technicznej zapewnionej przez USAID, przedstawiciele rządu podnosili, że kadry te zostaną wykorzystane w nowym połączonym organie („Nowy urząd przejmie większość merytorycznych pracowników dotychczasowej struktury, zaś przekształcenie zostanie przeprowadzone w sposób nie zagrażający wykonywaniu bieżących czynności nadzorczych urzędu.” - prof. Jerzy Hausner – odpowiedź na interpelację posła Włodzimierza Czchowskiego, Warszawa, 4.12.2001 r.). Rząd nie uwzględnił także stanowiska Komitetu Doradczego UNFE, który w swojej Uchwale nr 11/2001 z dnia 14 października 2001 r. negatywnie ocenił zamiary likwidacji Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Podajmy w tym miejscu kolejny cytat: „Komitet Doradczy negatywnie ocenia zamiary likwidacji UNFE i połączenia nadzoru nad funduszami emerytalnymi z nadzorem nad komercyjnymi zakładami ubezpieczeń. Zmiana taka byłaby niekorzystna dla członków otwartych funduszy emerytalnych ze względu na sprzeczność wymagań wobec różnych typów podmiotów nadzorowanych. Dotychczasowy system kontroli się sprawdza. Jego zakres nie powinien być ograniczony, ponieważ naruszałoby to zaufanie członków funduszy emerytalnych do nowego systemu emerytalnego. Komitet Doradczy powołany do społecznego nadzoru nad II filarem systemu emerytalnego zwraca uwagę, że projekt ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, określający tryb organizacji i nadzoru, był wypracowany w dialogu społecznym. Oczekujemy, że także ewentualne zmiany w tym zakresie będą wypracowane z udziałem partnerów społecznych.” Cyt. za: Małgorzata Dygas. Komitet doradczo-obronny. Gazeta Ubezpieczeniowa, 21.11.2001 r.).
Z dniem 31 marca 2002 r. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeniowego zostały zlikwidowane, a z dniem 1 kwietnia 2002 r. powołano nowy organ nadzoru - Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE) oraz Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, jako jej aparat pracy. (Nie doszło natomiast do równoczesnej likwidacji Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych i włączenia go w struktury KNUiFE, co pierwotnie planowano. Najpierw opóźniono termin połączenia, a następnie dokonano likwidacji kas chorych, co sprawiło, że nadzór nad ubezpieczeniami zdrowotnymi stał się bezprzedmiotowy.) W 2003 r. regulację dotyczącą KNUiFE przeniesiono do odrębnej ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz o Rzeczniku Ubezpieczonych, która została uchwalona jako część tzw. pakietu ustaw ubezpieczeniowych, które zastąpiły ustawę o działalności ubezpieczeniowej z 1990 r. Nadzorem ubezpieczeniowym i emerytalnym, zgodnie z tą regulacją jest objęta działalność: ubezpieczeniowa, o której mowa w przepisach o działalności ubezpieczeniowej; w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w przepisach o pośrednictwie ubezpieczeniowym; w zakresie funduszy emerytalnych, o której mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych; w zakresie pracowniczych programów emerytalnych, o której mowa w przepisach o pracowniczych programach emerytalnych. Celem nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia, członków funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych. KNUiFE powierzono w 2002 r. dotychczasowe zadania Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi ograniczone jednak o „inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań mających na celu zapewnienie rozwoju systemu funduszy w Polsce”. Rząd nie wskazał na żadnym etapie prac nad likwidacją odrębnego nadzoru emerytalnego, dlaczego organ nadzoru powinien zostać pozbawiony tej funkcji.
KNUiFE została powołana jako zintegrowany organ nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym i rynkiem emerytalnym. KNUiFE jest organem kolegialnym, na jej czele stoi Przewodniczący KNUiFE, o charakterze kadencyjnym. Pozostali członkowie nie są bezpośrednio powiązani z funkcjonowaniem Urzędu Komisji i w pracach Komisji reprezentują inne organy. Część z nich bierze udział w pracach KNUiFE z prawem głosu, część bez prawa głosu. (Zgodnie z art. 9 ust. 1. ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz o Rzeczniku Ubezpieczonych w skład Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych wchodzą: Przewodniczący Komisji powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego - na pięcioletnią kadencję; zastępcy Przewodniczącego Komisji - przedstawiciele wyznaczeni przez: ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego; Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd albo wyznaczony przez niego zastępca przewodniczącego; Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów albo wyznaczony przez niego przedstawiciel. Natomiast zgodnie z jego ust. 2. w posiedzeniu Komisji, z głosem doradczym, uczestniczą: przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Ubezpieczonych oraz Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.) Organ nadzoru funkcjonuje na posiedzeniach. Komisja podejmuje rozstrzygnięcia, w tym wydaje decyzje i postanowienia określone w przepisach odrębnych, w drodze uchwały.
Jak wynika z przyjętych rozwiązań materiały na posiedzenia Komisji wnosi Przewodniczący KNUiFE. Są one przygotowywane przez Urząd KNUiFE. Decyzje podejmowane są w drodze głosowania. Ze względu na charakter składu Komisji – udziału w jej pracach osób delegowanych przez inne organy lub reprezentujących te organy z racji sprawowanej funkcji, skład Komisji jest zmienny. Przez pierwsze 3 lata funkcjonowania KNUiFE funkcję Zastępcy Przewodniczącego powołanego przez Ministra Finansów pełniło 7 osób (Jacek Bartkiewicz, Jan Czekaj, Ryszard Michalski, prof. Andrzej Sopoćko, ponownie Jan Czekaj, Igor Chałupec i Andrzej Jacaszek), a przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, 2 osoby (Krzysztof Pater i Rafał Baniak). Komisję Papierów Wartościowych i Giełd reprezentowało kolejno 2 jej przewodniczących (Jacek Socha, Jarosław H. Kozłowski), a Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów reprezentowały 4 osoby (dr Ewa Kubis, Cezary Banasiński, Piotr Muck, Adam Żołnowski). Oznacza to, że w okresie pierwszych 3 lat funkcjonowania KNUiFE spośród jej członków z prawem głosu jedynie Przewodniczący KNUiFE prof. Jan Monkiewicz pełnił swoją funkcję przez cały ten okres.
W efekcie brak jest gwarancji funkcjonalnych trwałej linii orzeczniczej Komisji. W szczególności konstrukcja Komisji prowadzi do sytuacji, w której jedynie jej Przewodniczący uczestniczy merytorycznie w pracach kierowanego przez siebie Urzędu Komisji. Pozostali członkowie Komisji otrzymują jedynie przygotowane przez Urząd Komisji materiały i uczestniczą w podejmowaniu decyzji na posiedzeniach KNUiFE.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz o Rzeczniku Ubezpieczonych, Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych może upoważnić Przewodniczącego Komisji, zastępców Przewodniczącego Komisji oraz pracowników Urzędu Komisji do podejmowania działań w zakresie właściwości Komisji, w tym do wydawania postanowień i decyzji administracyjnych, z wyłączeniem wydawania określonych w przepisach odrębnych rozstrzygnięć co do istoty sprawy, w sprawach dotyczących:
• wydawania i cofania zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej;
• wydawania zgody na powołanie osób na członków zarządu;
• połączenia i podziału zakładów ubezpieczeń;
• przeniesienia portfela ubezpieczeń;
• wydawania zezwolenia na nabycie lub objęcie akcji zakładu ubezpieczeń;
• likwidacji przymusowej zakładu ubezpieczeń;
• ustanowienia zarządu komisarycznego zakładu ubezpieczeń;
• występowania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń;
• wydawania zezwolenia na utworzenie funduszu emerytalnego i towarzystwa emerytalnego;
• cofania zezwolenia na utworzenie towarzystwa emerytalnego;
• wydawania zezwolenia na przejęcie zarządzania funduszem emerytalnym oraz połączenie towarzystw emerytalnych;
• wydawania zezwolenia na nabycie lub objęcie akcji towarzystwa emerytalnego;
• wydawania zezwolenia na zmianę statutu funduszu emerytalnego oraz zmianę statutu towarzystwa emerytalnego;
• likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego;
• nadawania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności;
• kar pieniężnych nakładanych na towarzystwa emerytalne, zakłady ubezpieczeń lub członków ich organów, oraz zawieszania członków zarządu, występowania z wnioskiem o odwołanie członka zarządu lub odwołanie udzielonej prokury lub występowania o zwołanie posiedzenia walnego zgromadzenia, rady nadzorczej lub zarządu.
Wydłuża to proces wydawania decyzji przez KNUiFE oraz ogranicza sprawność nadzoru. W efekcie w ciągu 9 miesięcy funkcjonowania w roku 2002 KNUiFE nałożyła jedynie 1 karę, a w latach 2003-2004 oraz w pierwszym kwartale 2005 r. KNUiFE nałożyła łącznie 13 kar. Oznacza to, że przez 3 lata funkcjonowaniu KNUiFE nałożyło łącznie 14 kar, podczas, gdy w tym samym okresie funkcjonowaniu rynku Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi nałożył ich 64, czyli prawie pięciokrotnie więcej. W okresie tym nie doszło natomiast do istotnej poprawy przestrzegania przepisów ustawy i statutów otwartych funduszy emerytalnych przez zarządzających tymi funduszami. Ponadto nowy organ nadzoru - KNUiFE wyraził zgodę nie tylko na połączenie z udziałem średnich funduszy, czemu zapobiegł wcześniej Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, ale także, wbrew rekomendacji Urzędu KNUiFE – Komisja wyraziła zgodę na podwyższenie opłat od składki pobieranych przez otwarte fundusze emerytalne od członków otwartych funduszy emerytalnych, pod pretekstem dostosowania ich statutów do znowelizowanych w 2003 r. przepisów ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
W myśl obowiązujących rozwiązań Urzędem Komisji kieruje Przewodniczący Komisji. Struktura Urzędu KNiFE ulegała istotnym zmianom. Pierwotnie ukształtowano ją na zadach funkcjonalnych przeprowadzając głęboką integrację nadzoru i powołano: Sekretariat Komisji, Biuro Dyrektora Generalnego, Departament Nadzoru, Departament Kontroli, Departament Polityki Inwestycyjnej, Departament Pośrednictwa i Akwizycji, Departament Pracowniczych Programów Emerytalnych, Departament Analiz, Komunikacji Społecznej i Informacji, Departament Prawno-Licencyjny, Biuro Administracyjno-Budżetowe, Biuro Informatyki, Pełnomocnika do spraw Ochrony Informacji Niejawnych oraz Kancelarię Tajną (Zarządzenie Nr 6 Ministra Finansów z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie nadania statutu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych /Dziennik Urzędowy Ministra Finansów nr 5 poz. 22/). Zadania poszczególnych komórek organizacyjnych Urzędu KNUiFE określone zostały Zarządzeniem nr 1 Przewodniczącego KNUiFE z 26 kwietnia 2002 r., które nadało Urzędowi KNUiFE Regulamin Organizacyjny. Z dniem 16 września 2002 r. Przewodniczący KNUiFE nadał Urzędowi KNUiFE nowy regulamin organizacyjny, który zmodyfikował zadania poszczególnych komórek organizacyjnych Urzędu KNUiFE.
Struktura Urzędu KNUiFE została zmieniona od 1 stycznia 2004 r. w kierunku płytkiej integracji (podmiotowej) w wyniku nadania mu nowego statutu Zarządzeniem Nr 40 Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie nadania statutu Urzędowi Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Zgodnie z nowym statutem w skład Urzędu KNUiFE wchodzą następujące komórki organizacyjne: Biuro Komisji, Departament Nadzoru Ubezpieczeń Działu I, Departament Ubezpieczeń Działu II, Departament Nadzoru Funduszy Emerytalnych, Departament Nadzoru Pośrednictwa, Departament Prawno-Licencyjny, Departament Komunikacji i Integracji Europejskiej, Biuro Administracyjno-Budżetowe, Biuro Zarządzania Zasobami Ludzkimi, Biuro Informatyki, Pełnomocnik do Spraw Ochrony Informacji Niejawnych oraz Kancelaria Tajna. Charakterystyczna jest głębokość zmian, całkowicie zmieniających koncepcję integracji i struktury organu nadzoru w 3 letnim okresie funkcjonowania KNUiFE w porównaniu do prawie 4 lat funkcjonowania samodzielnego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, w którym to okresie dokonano jedynie jednej zmiany w jego strukturze organizacyjnej, polegającej na wyodrębnieniu Biura Informatyki ze struktury Biura Administracyjno-Budżetowego.
Rozdział IV
Kwestia tworzenia pracowniczych programów emerytalnych w administracji państwowej, na przykładzie Narodowego Banku Polskiego i stanowiska KNUiFE w sprawie tworzenia Pracowniczych Programów Emerytalnych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego
Jak już wskazano reforma emerytalna zakłada uzupełnienie oszczędności obowiązkowych (zreformowany ZUS i Otwarte Fundusze Emerytalne) poprzez oszczędności dobrowolne w ramach pracowniczych programów emerytalnych, a od 2004 r. także w ramach indywidualnych kont emerytalnych. Ustawa o pracowniczych programach emerytalnych z 1997 r. została zastąpiona nową ustawą o pracowniczych programach emerytalnych z 2004 r. Nie wprowadziła ona fundamentalnych zmian w systemie pracowniczych programów emerytalnych. Większe konsekwencje miała nowelizacja ustawy o pracowniczych programach emerytalnych dokonana w 2000 r., która przeniosła obowiązek zapłaty składki podstawowej z pracownika na pracodawcę, co wyeliminowało niekorzystne skutki braku ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych od składki podstawowej odprowadzanej do pracowniczego programu emerytalnego. Ustawa o pracowniczych programach emerytalnych nie wyklucza tworzenia ich nie tylko w przedsiębiorstwach, ale także w organach administracji. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi zarejestrował nawet 21.12.2000 r. (jako 28 w kolejności) pracowniczy program emerytalny utworzony przez Narodowy Bank Polski. Nie jest to jednak typowy organ administracji. Działalność Narodowego Banku Polskiego regulowana jest przez odrębną ustawę z 29.08.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 2005 r., poz.2) Narodowy Bank Polski posiada wyodrębnione fundusze własne i prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego, nie jest więc typową jednostką budżetową.
W typowych organach administracji pracodawcy chcący utworzyć pracowniczy program emerytalny natknęli się na prozaiczny problem, z jakich środków sfinansować składkę do pracowniczego programu emerytalnego. Nie jest ona bowiem częścią wynagrodzenia pracownika. Problem ten był sygnalizowany przez Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w jego raporcie Bezpieczeństwo dzięki zapobiegliwości. Nie wprowadzono jednak zmian w przepisach dotyczących finansowania organów administracji rządowej lub samorządowej, które wprost umożliwiałyby zabudżetowanie środków na koszty pracowniczego programu emerytalnego. Kwestie finansowania składki przez pracodawcę nie podlegają kognicji organu nadzoru, który jedynie rejestruje pracowniczy program emerytalny, jeżeli spełnione są wymogi wynikające z obowiązującej ustawy o pracowniczych programach emerytalnych.
Odmienne stanowisko w tej sprawie zajął KNUiFE już w pierwszym roku swojej działalności – w r. 2002. Poinformował on o odmowie wpisu do rejestru pracowniczych programów emerytalnych, programu utworzonego przez radę jednej z gmin. Komunikat KNUiFE nie zawierał pełnego uzasadnienia tej decyzji, przytaczał jednak jej podstawowe motywy. Zgodnie z komunikatem decyzja ta podlegała uprzedniej konsultacji z Ministerstwem Finansów, co może mieć związek z tym, że w skład KNUiFE wchodzi przedstawiciel Ministra Finansów i uczestniczy w podejmowaniu przez KNUiFE decyzji. Zgodnie z tym komunikatem upublicznionym w roku 2002 na stronie internetowej KNUiFE „W świetle regulacji zawartych w ustawie o finansach publicznych nie jest możliwe finansowanie pracowniczych programów emerytalnych z budżetu państwa, jak również zakwalifikowanie pracowniczego programu emerytalnego jako zadania własnego gminy.” Tymczasem gmina jako jednostka samorządu terytorialnego ma konstytucyjnie zagwarantowaną samodzielność w swojej działalności i odmowa wpisu do rejestru pracowniczych programów emerytalnych oparta na wskazanych w komunikacie KNUiFE przesłankach w tę samodzielność ingeruje, a ponadto świadczy o niezrozumieniu przez KNUiFE różnicy między występowaniem gminy w obrocie jako wspólnoty terytorialnej jej mieszkańców, a jej rolą jako pracodawcy w stosunku do pracowników jej urzędu, którzy to pracownicy, w imieniu gminy, realizują jej zadania. Również ustawa o pracownikach samorządowych nie wyłącza możliwości utworzenia pracowniczego programu emerytalnego dla pracowników jej podlegających. Niestety ta linia orzecznicza została przez KNUiFE podtrzymana, a w rozstrzygnięciach swoich KNUiFE powoływało się konsekwentnie na stanowisko Ministerstwa Fiansów.
Niestety kierunek wytyczony przez KNUiFE w zakresie odmowy rejestracji pracowniczych programów emerytalnych tworzonych dla pracowników urzędów organów jednostek samorządu terytorialnego wspierany jest przez rząd. W rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawy o przejęciu przez Skarb Państwa zobowiązań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieprzekazanych składek do otwartych funduszy emerytalnych oraz ustawy o pracowniczych programach emerytalnych zawartym w druku sejmowym IV kadencji nr 3861 z 31 marca 2005 r. zaproponowano zmianę w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych, rozszerzającą katalog przesłanek odmowy wpisu do rejestru pracowniczych programów emerytalnych ze sprzeczności z ustawą o pracowniczych programach emerytalnych na sprzeczność z obowiązującymi przepisami. W uzasadnieniu do tej zmiany rząd wskazuje właśnie na chęć zablokowania możliwości tworzenia pracowniczych programów emerytalnych przez pracodawców ze sfery administracji jako ratio legis proponowanej zmiany („w przypadku próby utworzenia programu przez określone podmioty z sektora finansów publicznych, które to podmioty nie miały prawa wydawać swoich środków na finansowanie ppe” str. 22 uzasadnienia, Druk Sejmowy nr 3861). Pracownicze programy emerytalne mogą być tworzone w oparciu o ustawę z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych, która zastąpiła analogiczną ustawę z 1997 r. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje pracownikowi, który jest zatrudniony u danego pracodawcy, nie krócej niż 3 miesiące, chyba, że umowa zakładowa stanowi inaczej. Programy mogą być prowadzone w jednej z następujących form: pracowniczego funduszu emerytalnego, umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego lub umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Ustawa o pracowniczych programach emerytalnych przewiduje, że do utworzenia pracowniczego programu emerytalnego niezbędne jest zawarcie zakładowej umowy emerytalnej pomiędzy pracodawcą a reprezentacją pracowników (co do zasady pracownicy reprezentowani są przez związki zawodowe działające na terenie zakładu pracy: „.Reprezentację pracowników tworzą wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u danego pracodawcy. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca zawiera umowę zakładową z reprezentacją pracowników wyłonioną w trybie przyjętym u danego pracodawcy.” – zgodnie z art. 11 ust. 2 i 3 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych) lub umowy międzyzakładowej. Kolejnym krokiem przy tworzeniu pracowniczego programu emerytalnego jest zawarcie przez pracodawcę umowy z instytucją finansową, do której będą odprowadzane składki w ramach pracowniczego programu emerytalnego. W przypadku pracowniczego programu emerytalnego w formie pracowniczego funduszu emerytalnego statut tego funduszu zastępuje umowę pracodawcy z instytucją finansową. W przypadku pracowniczego programu emerytalnego w formie pracowniczego funduszu emerytalnego niezbędne jest utworzenie przez pracodawcę pracowniczego towarzystwa emerytalnego, a przez pracownicze towarzystwo emerytalne – pracowniczego funduszu emerytalnego. Na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego pracodawca musi uzyskać zgodę KNUiFE, a na utworzenie pracowniczego funduszu emerytalnego zgodę KNUiFE musi uzyskać pracownicze towarzystwo emerytalne. Kolejnym krokiem jest rejestracja pracowniczego programu emerytalnego przez KNUiFE.
Rozdział V
Kształt nadzoru nad rynkiem emerytalnym, a PPE dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy
Miasto Stołeczne Warszawa jest jednostką samorządu terytorialnego. Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy wykonuje swoje funkcje za pomocą Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy. W Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy zatrudnionych jest ponad 5 tysięcy pracowników. Miasto Stołeczne Warszawa jest także właścicielem szeregu spółek realizujących zadania miejskie takich jak Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów w m. st. Warszawie S.A. zatrudniających znaczną liczbę pracowników. Jest to potencjał, który umożliwiałby utworzenie międzyzakładowego pracowniczego programu emerytalnego w formie pracowniczego funduszu emerytalnego. Do utworzenia takiego programu kluczowa jest możliwość objęcia nim pracowników wynagradzanych ze środków budżetu Miasta w tym przede wszystkim pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.
Oznacza to, że warunkiem utworzenia pracowniczego programu emerytalnego dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy jest akceptacja przez organ nadzoru nad funduszami emerytalnymi programu finansowanego z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku obecnego kształtu organu nadzoru nad pracowniczymi emerytalnymi utworzenie pracowniczego programu emerytalnego dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy może napotkać na niemożliwe do przezwyciężenia przeszkody. W skład organu nadzoru, jakim jest KNUiFE wchodzą bowiem przedstawiciele Ministra Finansów, który jest przeciwny wydatkowaniu środków budżetowych na finansowanie pracowniczych programów emerytalnych, gdyż zwiększa to bieżące wydatki budżetowe. Stanowisko to wspierane jest przez obecny rząd, co potwierdza uzasadnienie do projektu ustawy zawartego w druku sejmowym IV kadencji nr 3861, a w składzie Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych rząd ten jest reprezentowany także przez przedstawiciela Ministra Polityki Socjalnej. W takim składzie osobowym nie ma praktycznej możliwości zmiany praktyki przez kolegialny organ nadzoru zintegrowanego, w praktyce całkowicie uzależniony od stanowiska rządu, mającego swoich przedstawicieli w jego składzie.
W praktyce oznacza to, że utworzenie pracowniczego programu emerytalnego dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy wymaga zmian w kształcie nadzoru nad rynkiem emerytalnym, poprzez jego pełne uniezależnienie od rządu i jego krótkoterminowej polityki, tak by organ nadzoru mógł skoncentrować się na realizacji długoterminowych celów reformy emerytalnej, wśród których bez wątpienia jest także maksymalne upowszechnienie dobrowolnych oszczędności emerytalnych. Niezbędna jest także klarowna i nie budząca wątpliwości odpowiedzialność za decyzje podejmowane przez organ nadzoru. Sprzyja temu przede wszystkim odejście od koncepcji organu kolegialnego i zastąpienie kolegialności – zasadą jednoosobowego podejmowania decyzji w imieniu organu nadzoru. W takim przypadku rząd utraciłby możliwość wpływu na decyzje organu nadzoru poprzez delegowanych przez siebie członków organu nadzoru.
Zmiana kształtu nadzoru nad rynkiem emerytalnym jest warunkiem koniecznym, lecz niewystarczającym do utworzenia pracowniczego programu emerytalnego dla pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy. Niezbędne jest także zapewnienie długoterminowych źródeł finansowania programu przez Miasto. Niezbędna jest uchwała Rady Warszawy, wyrażająca zgodę na zaciągnięcie zobowiązań finansowych przekraczających okres roku budżetowego. Pracowniczy program emerytalny tworzony jest na czas nieokreślony. Ze względu na skalę programu najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby utworzenie międzyzakładowego pracowniczego programu emerytalnego wspólnie ze spółkami należącymi do Miasta Stołecznego Warszawy w formie pracowniczego funduszu emerytalnego. Rozważyć można także otwarcie powyższego pracowniczego funduszu emerytalnego na pracowników innych jednostek samorządu terytorialnego, co dodatkowo spowodowałoby obniżenie jednostkowych kosztów jego funkcjonowania. W tym celu można byłoby w szczególności wykorzystać takie płaszczyzny współpracy jak Unia Metropolii Polskich i Związek Miast Polskich.
Pracodawca tworzący pracowniczy program emerytalny w formie pracowniczego funduszu emerytalnego, musi zawrzeć zakładową umowę emerytalną (w przypadku programu międzyzakładowego – międzyzakładową umowę emerytalną), zostać akcjonariuszem pracowniczego towarzystwa emerytalnego, powołać jego organy (zarząd i radę nadzorczą), uzyskać zgodę organu nadzoru na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego, po jego rejestracji musi ono uzyskać zgodę na utworzenie pracowniczego funduszu emerytalnego. Po zarejestrowaniu pracowniczego funduszu emerytalnego pracodawca może zarejestrować pracowniczy program emerytalny, w którym umowa z instytucją finansową jest zastępowana przez statut pracowniczego funduszu emerytalnego. Po zarejestrowaniu pracowniczego programu emerytalnego pracodawca może zacząć przyjmować deklaracje pracowników o przystąpieniu do pracowniczego programu emerytalnego. Wyraźnie wskazuje to na konieczność pełnego współdziałania z organem nadzoru nad rynkiem funduszy emerytalnych, który w toku omawianego postępowania musi wydać dwie decyzje – zezwolenie na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego oraz zezwolenia na utworzenie pracowniczego funduszu emerytalnego, a także dokonać wpisu pracowniczego programu emerytalnego do rejestru pracowniczych programów emerytalnych.
Rozdział VI
Optymalny kształt nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi: organ kolegialny/organ jednoosobowy, potencjalny skład organu wieloosobowego, organ wyspecjalizowany/połączony, potencjalne konfiguracje organu połączonego
Z wcześniej przedstawionych rozważań wynika jednoznacznie, że nie występuje jedno modelowe rozwiązanie dotyczące kształtu nadzoru nad rynkiem emerytalnym. Stosowane są zarówno rozwiązania oparte na powierzeniu funkcji organu nadzoru jednej osobie, jak i na tworzeniu organów kolegialnych. Organ nadzoru (lub jego członek w przypadku organu kolegialnego) może mieć charakter kadencyjny lub też w każdym czasie może być odwołany. Występują zarówno organy wyspecjalizowane, jak i zintegrowane, przy czym zakres integracji jest zróżnicowany (cały rynek finansowy, niebankowy rynek finansowy, integracja nadzoru ubezpieczeniowego i nad funduszami emerytalnymi, integracja nadzoru bankowego i nad funduszami emerytalnymi, integracja nadzoru nad rynkiem kapitałowym i emerytalnym), a nawet nadzór podzielony między różne organy. W przypadku nadzoru zintegrowanego różny jest zakres integracji. W przypadku płytszej integracji w zasadzie dotychczasowe oddzielne struktury nadzorów wyspecjalizowanych są zachowywane i budowane jest ciało koordynujące ich działanie. W przypadku głębokiej integracji struktury wyspecjalizowanych nadzorów ulegają całkowitej likwidacji i tworzy się struktury o charakterze funkcjonalnym niezależnie od podmiotowego charakteru kontrolowanych podmiotów.
W przypadku płytszej integracji zmiany w funkcjonowaniu dotychczasowych organów nadzoru są ograniczone, a oszczędności limitowane. W przypadku głębokiej integracji od pracowników organu nadzoru wymaga się pełnej interdyscyplinarności i koncentracji na wykonywanych funkcjach (np. kontrole na miejscu, kontrole za pomocą systemów informatycznych, wydawanie zezwoleń, nadzór nad organami itp.), co może wiązać się z redukcją etatów i ujednoliceniem praktyki nadzorczej w efekcie jednak nadzór ulega osłabieniu. Wiąże się to z ograniczoną dostępnością kadry zdolnej do głębokiej znajomości odmiennych rynków i specyfiki ich działalności oraz stosowanych instrumentów nadzorczych oraz wymuszonej przez standaryzację ograniczonej funkcjonalności stosowanych instrumentów nadzorczych.
W przypadku kolegialności organu nadzoru jego zaletą jest możliwość wykorzystania szerszego doświadczenia przy podejmowaniu decyzji i większego ich wyważenia, choć jest to limitowane składem organu nadzoru w każdym konkretnym przypadku oraz jego stabilizacją. Opłacone to jest jednak ryzykiem braku stałości rozstrzygnięć organu nadzoru i rozmyciem odpowiedzialności, a także wydłużeniem procesu decyzyjnego.
W przypadku organu jednoosobowego jakość podejmowanych decyzji w większym stopniu zależy od jakości aparatu pracy organu nadzoru oraz osobistych kwalifikacji osoby pełniącej funkcję organu nadzoru nad funduszami emerytalnymi. Jednoosobowość umożliwia stabilizację rozstrzygnięć organu nadzoru, szybkość procesu decyzyjnego, lecz obarczona jest większym ryzykiem błędu, które ogranicza sądowa kontrola decyzji administracyjnych podejmowanych przez organ. W przypadku organu jednoosobowego wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy rozpatrywany jest przez tę samą osobę, podczas gdy w przypadku organu kolegialnego teoretycznie możliwe jest stworzenie odrębnych trybów podejmowania decyzji w przypadku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (np. kwalifikowana większość lub odmienny skład, jeżeli w pierwszej instancji nie wszyscy członkowie organu muszą uczestniczyć przy podejmowaniu decyzji administracyjnych).
W związku z powyższym uznać należy, że w przypadku organu kolegialnego największe wady wykazuje konstrukcja, zastosowana m.in. w przypadku KNUiFE, że w skład organu nadzoru, poza jego Przewodniczącym, wchodzą osoby reprezentujące inne organy administracji i na bieżąco nie uczestniczące w codziennej aktywności nadzorczej nad rynkiem funduszy emerytalnych. W efekcie ich wiedza w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięć organu nadzoru ograniczona jest do materiałów przekazanych przez Przewodniczącego na posiedzenie Komisji. Zasadnicza aktywność zawodowa tych członków Komisji związana jest z inną działalnością, niż nadzór nad rynkiem funduszy emerytalnych, w efekcie rozstrzygnięcia podejmowane przez nich mogą nie uwzględniać w pełni specyfiki nadzoru nad rynkiem funduszy emerytalnych, a w szczególności w przypadku członków Komisji reprezentujących inne organy nadzoru mogą opierać się na nieadekwatnym doświadczeniu nadzorczym związanych z rynkami podlegającymi znacznie łagodniejszemu nadzorowi. Natomiast w przypadku członków Komisji reprezentujących rząd lub poszczególnych ministrów, istnieje wysokie ryzyko, że wpływ na decyzje podejmowane z ich udziałem będą miały bieżące czynniki polityczne (i krótkoterminowe potrzeby budżetowe) a nie długofalowe cele stawiane przed organem nadzoru nad funduszami emerytalnymi. W efekcie udział przedstawicieli rządu w istotnym stopniu ogranicza profesjonalizm organu nadzoru i jego specjalizację oraz wyodrębnienie ze struktur administracji ministerialnej.
Zatem w przypadku organu kolegialnego preferować należy organ składający się wyłącznie z osób bezpośrednio zaangażowanych w pracę organu nadzoru, w takim przypadku mógłby go tworzyć Przewodniczący i wiceprzewodniczący organu nadzoru. Skład taki należy w szczególności przeanalizować w razie wyboru koncepcji nadzoru zintegrowanego. W takim przypadku wiceprzewodniczący organu nadzoru mogliby kierować poszczególnymi pionami organu nadzoru.
Pierwszeństwo należałoby jednak przyjąć sprawdzonej koncepcji organu jednoosobowego. Na takiej zasadzie funkcjonują wszyscy ministrowie i szereg organów nadzoru. Na rynku finansowym taki charakter miał Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeniowego. Rozwiązanie to charakteryzuje się prosto określoną odpowiedzialnością, przewidywalnością rozstrzygnięć, stabilności funkcjonowania i szybkością procesu decyzyjnego, choć w dużym stopniu zależy od kwalifikacji osoby pełniącej funkcję organu oraz jakości jej aparatu pracy.
Za wadliwe i nieuzasadnione należy uznać obecne rozwiązanie, w którym występują odrębne organy nadzoru nad rynkiem kapitałowym (KPWiG) oraz bankowym (KNB) oraz zintegrowany nadzór ubezpieczeniowo-emerytalny. Między nadzorem ubezpieczeniowym a emerytalnym brak jest bowiem istotnych punktów wspólnych. Każdy z tych nadzorów stosuje inne narzędzia nadzorcze (w przypadku nadzoru ubezpieczeniowego kluczowy jest poziom rezerw technicznych, w przypadku nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi – dzienna kontrola transakcji), nadzoruje inne ryzyka (w ubezpieczeniach – ryzyko ubezpieczeniowe, w funduszach emerytalnych – ryzyko inwestycyjne), inna też jest odpowiedzialność państwa i charakter konsumentów korzystających z nadzorowanych produktów (co do zasady dobrowolna w przypadku ubezpieczeń i co do zasady obowiązkowa w przypadku otwartych funduszy emerytalnych), a także oferowanych produktów (zazwyczaj wyrafinowane i zróżnicowane w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, wystandaryzowane i jednorodne w przypadku otwartych funduszy emerytalnych) i ich horyzontu czasowego (przy ubezpieczeniach zróżnicowany, w przypadku otwartych funduszy emerytalnych – co do zasady na cały okres aktywności zawodowej członka funduszu). Z tych przyczyn brak jest możliwości standaryzacji metod i stosowanych narzędzi nadzorczych między nadzorem ubezpieczeniowym a nadzorem emerytalnym. Potwierdza to niepowodzenie odstąpienie przez KNUiFE po roku funkcjonowania od pierwotnie przyjętej struktury funkcjonalnej i powrotu do struktury podmiotowej opartej na nadzorowanych podmiotach (a więc w praktyce przejście od integracji głębokiej do integracji płytkiej).
W przypadku realizacji koncepcji nadzoru zintegrowanego należy odrzucić, jako mniej efektywną, koncepcję głębokiej integracji opartej na strukturze funkcjonalnej i oprzeć integrację na strukturze podmiotowej, związanej z nadzorowanymi rynkami. W przypadku pełnej integracji nadzoru nad rynkiem finansowym organ nadzoru powinien posiadać następujące piony: nadzór nad rynkiem bankowym (banki, instytucje kredytowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe, banki spółdzielcze i ich zrzeszenia, instytucje pieniądza elektronicznego, emitenci kart kredytowych), papierów wartościowych (publiczny obrót papierami wartościowymi, giełdy, domy maklerskie, zarządzający aktywami, fundusze inwestycyjne i towarzystwa funduszy inwestycyjnych, doradcy inwestycyjni i maklerzy), emerytalnym (fundusze emerytalne i towarzystwa emerytalne, pracownicze programy emerytalne, indywidualne konta emerytalne, osoby wykonujące czynności akwizycyjne na rzecz otwartych funduszy emerytalnych, zakłady emerytalne), ubezpieczeniowym (zakłady ubezpieczeń na życie, zakłady ubezpieczeń majątkowych, agenci ubezpieczeniowi i brokerzy ubezpieczeniowi), a także pion prawny i pion administracyjny (administracja, budżet, systemy informatyczne, kadry, kontrola wewnętrzna). Rozważyć należy ewentualne wyodrębnienie także pionu pośrednictwa, który w takim przypadku przejąłby nadzór nad maklerami, doradcami inwestycyjnymi, agentami i brokerami ubezpieczeniowymi oraz osobami wykonującymi czynności akwizycyjne na rzecz otwartych funduszy emerytalnych.
Ze względu na specyfikę nadzoru nad instytucjami finansowymi niezbędne jest zapewnienie niezależności jego funkcjonowania do bieżącej polityki rządu. W tym celu niezbędne jest wprowadzenie zasady kadencyjności osoby pełniącej funkcję organu nadzoru, a w przypadku organu kolegialnego – wszystkich jego członków. Zapewni to także stabilizację pracy organu nadzoru i ciągłość podejmowanych przez niego decyzji administracyjnych, co w przypadku rynku finansowego ma szczególnie istotne znaczenie.
Możliwe jest także rozważenie przyjęcia koncepcji częściowej integracji. W przypadku takim z integracji wyłączony byłby nadzór nad rynkiem funduszy emerytalnych, który mógłby być powierzony (podobnie jak w Wielkiej Brytanii i Irlandii) odrębnemu organowi nadzoru.
Koncepcja przywrócenia odrębnego organu nadzoru nad funduszami emerytalnymi niesie ze sobą szereg istotnych zalet. W takim przypadku powróci wyspecjalizowany organ nadzoru nad funduszami emerytalnymi, który byłby w stanie zapewnić sprawny nadzór nad rynkiem funduszy emerytalnych i zabezpieczyć interesy członków otwartych funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych. Rozważyć należy powierzenie temu organowi także nadzoru nad indywidualnymi kontami emerytalnymi i zakładami emerytalnymi na wypadek ich powołania. Organ nadzoru emerytalnego powinien mieć charakter jednoosobowy, kadencyjny. Argumentem przemawiającym przeciw tej koncepcji jest konieczność zapewnienia odrębnych pomieszczeń i zaplecza organizacyjnego dla przywracanego organu. Niedogodności te można zminimalizować w przypadku, gdy wyodrębnienie organu nadzoru emerytalnego związane jest z utworzeniem zintegrowanego organu nadzoru finansowego w pozostałej części rynku finansowego.
W takiej sytuacji nowy organ nadzoru emerytalnego mógłby wykorzystać pomieszczenia i zaplecze techniczne dotychczas wykorzystywane przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a nadzór ubezpieczeniowy zostałby w ramach integracji przeniesiony do pomieszczeń, które pozostałyby w gestii zintegrowanego organu nadzoru, obecnie wykorzystywanych przez odrębną Komisję Nadzoru Bankowego i Komisję Papierów Wartościowych. Ze względu na wysoką specjalizację pracowników organów nadzoru nad rynkiem finansowym wskazane jest przeniesienie zasad wynagradzania stosowanych w Komisji Nadzoru Bankowego i Generalnymi Inspektoracie Nadzoru Bankowego do nowo tworzonych organów nadzoru (zintegrowanego organu nadzoru nad rynkiem finansowym i wyspecjalizowanego organu nadzoru nad rynkiem emerytalnym). Ze względu na specyfikę pracy w organach nadzoru nad rynkiem finansowym rozważyć należy także wyłączenie pracowników tych organów z podległości ogólnym przepisom dotyczącym służby cywilnej i wprowadzić odrębną regulację ich dotyczącą, zapewniającą zatrudnianie w trybie konkursowym, w oparciu o kwalifikacje dotyczące nadzoru nad podległymi rynkami i znajomość tych rynków. Związane jest to z ograniczoną przydatnością doświadczeń z innych organów administracji oraz koniecznością posiadania możliwości zatrudniania w organach nadzoru nad rynkiem finansowym także osób z doświadczeniem z nadzorowanych rynków. W związku z tym sztywne rozwiązania i ograniczenia przyjęte w ustawie o służbie cywilnej mogą być nieadekwatne do szczególnych potrzeb tych organów i mogą one utrudnić wykonywanie podstawowych funkcji przez organy nadzoru.
Restrukturyzacja organów nadzoru nad rynkiem finansowym powinna zakładać także likwidację Rzecznika Ubezpieczonych. Jest on całkowicie zbędny w strukturze nadzoru nad rynkiem finansowym i dubluje funkcje, które powinny być sprawowane przez organy nadzoru. Brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dla obecnego stanu faktycznego, w którym skargi mogą trafiać bądź do Rzecznika Ubezpieczonych bądź do KNUiFE. Prowadzi to do zwiększenia kosztów, ograniczenia efektywności i spójności nadzoru oraz całkowicie zbędnej komplikacji systemu. Urząd Rzecznika Ubezpieczonych jest całkowicie zbędny. Działająca przy Rzeczniku Ubezpieczonych Rada Ubezpieczonych pozbawiona jest istotnych kompetencji i znacznie bardziej racjonalne byłoby zastąpienie jej odpowiednikiem Komitetu Doradczego UNFE, który byłby powołany przy nowym wyspecjalizowanym organie nadzoru emerytalnego oraz mógłby ponownie zapewniać udział partnerów społecznych przy wdrażaniu reformy emerytalnej.
Podsumowując, jako rozwiązanie modelowe należałoby zarekomendować utworzenie dwu organów nadzoru nad rynkiem finansowym:
• wyspecjalizowanego, jednoosobowego, kadencyjnego organu nadzoru nad funduszami emerytalnymi, nadzorującego otwarte fundusze emerytalne, powszechne towarzystwa emerytalne, pracownicze fundusze emerytalne, pracownicze towarzystwa emerytalne, pracownicze programy emerytalne oraz osoby uprawnione do wykonywania czynności akwizycyjnych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych a docelowo także indywidualne konta emerytalne i zakłady emerytalne oraz zintegrowanego;
• kadencyjnego, kolegialnego organu nadzoru nad rynkiem finansowym (bankowość, ubezpieczenia i rynek kapitałowy), w skład którego wchodzić będzie przewodniczący oraz wiceprzewodniczący kierujący poszczególnymi pionami podmiotowymi.
W celu konsolidacji nadzoru oba organy nadzoru powinny ściśle ze sobą współpracować i wymieniać wszystkie niezbędne informacje. Kadencja prezesa organu nadzoru emerytalnego, podobnie jak kadencja przewodniczącego i wiceprzewodniczących zintegrowanego organu nadzoru powinna wynosić 5 lat. Tryb ich powołania powinien zapewniać maksymalny profesjonalizm oraz niezależność w wykonywaniu przez nich funkcji nadzorczych. Zmiany te powinny być powiązane z jednoczesną likwidacją Rzecznika Ubezpieczonych i jego aparatu pracy.
Innym rozwiązaniem teoretycznie możliwym do realizacji, byłoby utworzenie jednego organu nadzoru finansowego. Także w takim przypadku integracja powinna mieć charakter integracji płytkiej, a organ powinien być podzielony na omówione wcześniej piony wg kryteriów podmiotowych (nadzorowanych rynków i podmiotów) a nie funkcjonalnych. Również w przypadku realizacji tej koncepcji struktury nadzoru niezbędna jest jednoczesna likwidacja Rzecznika Ubezpieczonych.
W każdym przypadku tworzenia organu kolegialnego niezbędne jest zachowanie fachowości członków tego organu oraz ich pełnego zaangażowania w prace organu, którego są członkami.
Z powyższych rozważań wynika jednoznacznie wynika, że obecnie funkcjonujący model nadzoru nad rynkiem finansowym w ogólności, a w szczególności nadzoru nad rynkiem emerytalnym jest wadliwy i wymaga pilnych zmian oraz restrukturyzacji.
Ze względu na planowane w roku 2005 wybory parlamentarne i obłożenie sejmu dotychczas złożonymi projektami ustaw, powyższe zmiany powinny zostać przeprowadzone bezpośrednio po wyborach parlamentarnych, bez względu, jaka będzie nowa większość parlamentarna. Zmiany te powinny ustabilizować funkcjonowanie nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce, wzmocnić jego rolę w ochronie interesów członków otwartych i pracowniczych funduszy emerytalnych, uczestników pracowniczych programów emerytalnych, klientów banków, inwestorów i uczestników funduszy inwestycyjnych oraz ubezpieczonych. Zmiany w strukturze nadzoru powinny także ułatwić współpracę z innymi organami nadzoru w ramach Unii Europejskiej, a także z innymi organami nadzoru. W wyniku tych zmian powinna zostać zapewniona wysoka jakość pracowników aparatów pracy organów nadzoru oraz ich stabilizacja. Wynagrodzenia powinny być na tyle wysokie, by uodpornić pracowników organów nadzoru na przechodzenie do nadzorowanych podmiotów oraz na próby ich skorumpowania.
Efektywna konsolidacja nadzoru zapewnić powinna także skuteczną kontrolę nad konglomeratami finansowymi i ułatwić przepływ informacji o nadzorowanych podmiotach w ramach nadzoru nad poszczególnymi segmentami rynku finansowego. Organy nadzoru muszą być także zdolne do prac analitycznych w zakresie swoich kompetencji. W tym kontekście negatywnie należy ocenić pomysł Ministerstwa Polityki Socjalnej by powołać odrębny urząd Aktuariusza Krajowego, który w zakresie analiz aktuarialnych zastępowałby m.in. komórki analityczne organów nadzoru nad rynkiem finansowym.
Podkreślić wymaga, że przy określaniu pożądanego kształtu nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce, a w szczególności nad rynkiem emerytalnym pamiętać należy o istotnej odrębności systemów opartych o zasadzie zdefiniowanej składki od systemów opartych na zasadzie zdefiniowanego świadczenia. W tych ostatnich występuje element ryzyka ubezpieczeniowego (aktuarialnego), podczas, gdy w przypadku systemów opartych o zasadzie zdefiniowanej składki w fazie akumulacji oszczędności czynnik ten jest całkowicie nieobecny.
Wnioski i rekomendacje, niezbędne zmiany w obowiązującym stanie prawnym, by wprowadzić rekomendowany model nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi
W celu wprowadzenia rekomendowanego modelu nadzoru nad otwartymi funduszami emerytalnymi niezbędna jest zmiana całokształtu uregulowań dotyczących nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce. Zmianie muszą ulec przede wszystkim uregulowania prawne, które determinują wprowadzenie ładu prawnego i organizacyjnego w omawianym zakresie.
Zadaniem autorów zasadne są również zmiany w obszarze obsady kadrowej, jak również w zakresie lokalowym i zaplecza technicznego. Nie ulega wątpliwości, ze proponowane zmiany są skomplikowanym przedsięwzięciem logistyczno-organizacyjnym. W jej trakcie kluczowe jest zapewnienie ciągłości nadzoru nad poszczególnymi segmentami rynku finansowego w Polsce i maksymalne skrócenie okresu, w którym w wyniku reorganizacji nowe struktury będą „uczyły się” swoich nowych zadań.
Skala przedsięwzięcia wymaga także, aby zmiany w strukturze organizacyjnej powinny zostać przeprowadzone przy zachowaniu dotychczasowych zadań sprawowanych przez poszczególne organy nadzoru lub przy ograniczonych niezbędnych zmianach w ich zakresie.
W podsumowaniu: kluczowe znaczenie dla prawidłowego przeprowadzenia omawianych zmian ma prawidłowe przygotowanie nowych rozwiązań prawnych. Stosowny projekt ustawy o nadzorze nad instytucjami finansowymi w Polsce zawiera aneks do niniejszej pracy.
Aneks
Projekt
Ustawa z dnia …………….
o nadzorze nad instytucjami finansowymi w Polsce
Rozdział 1
Postanowienia Ogólne
Art. 1.
W celu konsolidacji nadzoru nad instytucjami finansowymi w Polsce tworzy się organy nadzoru finansowego Komisję Nadzoru Finansowego i Prezesa Urzędu Nadzoru Rynku Emerytalnego.
Art. 2.
Komisja Nadzoru Finansowego jest organem zintegrowanego nadzoru finansowego nad rynkiem bankowym, ubezpieczeniowym i kapitałowym
Art. 3.
Prezes Urzędu Nadzoru Rynku Emerytalnego jest organem nadzoru nad rynkiem emerytalnym.
Rozdział 2
Komisja Nadzoru Finansowego
Art. 4.
Celem nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego jest zapewnienie bezpieczeństwa depozytów bankowych i ochrona interesu klientów banków, prawidłowego funkcjonowania rynku kapitałowego w szczególności bezpieczeństwa obrotu oraz ochrony inwestorów i innych jego uczestników, a także przestrzegania reguł uczciwego obrotu, ochrona interesu osób ubezpieczających i ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia i zapewnienie stabilności zakładów ubezpieczeń i banków, jak również zapewnienie przejrzystości rynku finansowego w Polsce.
Art. 5.
Do zadań Komisji Nadzoru Finansowego należy w szczególności:
1) w zakresie nadzoru nad rynkiem bankowym:
a) określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
b) nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
c) dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich organowi odpowiedzialnemu za prowadzenie polityki pieniężnej oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój,
d) opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania,
e) realizacja zadań określonych w odrębnych ustawach,
2) w zakresie nadzoru nad rynkiem kapitałowym:
a) podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku kapitałowego,
b) sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych oraz wykonywaniem przez te podmioty obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym, w zakresie określonym przepisami prawa,
c) podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku kapitałowego,
d) przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku kapitałowego,
e) wykonywanie innych zadań określonych odrębnymi ustawami,
3) w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym:
a) kontrola działalności i stanu majątkowego zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych,
b) podejmowanie określonych w odrębnych przepisach działań mających na celu zapewnienie zgodności działalności zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych z przepisami prawa,
c) rozpatrywanie skarg w sprawach indywidualnych dotyczących działalności ubezpieczeniowej,
d) wykonywanie innych zadań określonych odrębnymi ustawami,
4) współpraca z innymi organami w zakresie określonym odrębnymi przepisami, w tym z organami nadzoru innych krajów, w szczególności krajów Unii Europejskiej,
5) przygotowywanie analiz dotyczących nadzorowanych rynków i podmiotów oraz ich rozwoju,
6) nakładanie kar na nadzorowane podmioty i członków ich organów na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Art. 6.
1.Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego powołuje Prezes Rady Ministrów na 5 letnią kadencję spośród obywateli polskich mających wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne i odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce zdobyte w trakcie pracy naukowej, pracy w instytucjach finansowych lub pracy w instytucjach nadzoru nad rynkiem finansowym, o przynajmniej 5 letnim stażu pracy na stanowiskach kierowniczych.
2. Zastępców Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego spośród osób o kwalifikacjach określonych w ust. 1.
Art. 7.
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego może być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów przed upływem kadencji jedynie w przypadku:
1) śmierci,
2) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
3) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności bez zawieszania także za przestępstwo nieumyślne,
4) rezygnacji,
5) utraty obywatelstwa polskiego,
6) niemożności sprawowania funkcji z powodu ciężkiej choroby trwającej dłużej niż 9 miesięcy.
Art. 8.
1.Komisja Nadzoru Finansowego podejmuje decyzje na posiedzeniach.
2. W razie równości głosów rozstrzyga głos Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 9.
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego kieruje pracami Komisji Nadzoru Finansowego, reprezentuje ją na zewnątrz i zwołuje jej posiedzenia.
Art. 10.
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego może upoważnić jednego z Zastępców Przewodniczącego do zastępowania go w wykonywaniu jego funkcji, z zastrzeżeniem art. 11 ust. 2.
Art. 11.
1.Komisja Nadzoru Finansowego może upoważnić do podejmowania decyzji w poszczególnych sprawach lub kategoriach spraw Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
2. Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego może wykorzystać upoważnienie określone w ust. 1 wyłącznie osobiście i nie może go przenieść na żadnego ze swoich Zastępców.
Art. 12.
W przypadku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy decyzja powinna być podjęta przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Art. 13.
W posiedzeniach Komisji Nadzoru Finansowego bez prawa udziału w głosowaniu może uczestniczyć Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym lub jego przedstawiciel.
Art. 14.
Przed podjęciem decyzji Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego może zasięgnąć opinii Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Rozdział 3
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego
Art. 15.
Obsługę Komisji Nadzoru Finansowego zapewnia Urząd Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 16.
W ramach Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego tworzy się piony:
1) rynku bankowego (Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego),
2) rynku ubezpieczeniowego (Generalny Inspektorat Nadzoru Ubezpieczeniowego),
3) rynku kapitałowego (Generalny Inspektorat Papierów Wartościowych i Giełd)
nadzorowane przez poszczególnych Zastępców Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego pełniących funkcje Generalnych Inspektorów oraz
4) pion administracyjno-budżetowy i zaplecza nadzorowany przez Dyrektora Generalnego Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 17.
Strukturę Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego i jego poszczególnych pionów (inspektoratów) określa Statut Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, nadawany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 18.
Pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego są zatrudniani na podstawie konkursów organizowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Art. 19.
Inspektorzy nadzoru finansowego muszą cieszyć się nieposzlakowaną opinią, posiadać wykształcenie wyższe prawnicze lub ekonomiczne.
Art. 20.
Członkowie Komisji i inni pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego nie mogą być akcjonariuszami lub udziałowcami podmiotów podlegających nadzorowi Komisji, być członkami ich organów, ani pozostawać z nimi w stosunku pracy, zlecenia, o dzieło agencji lub innej umowy o podobnym charakterze, ani wykonywać innych czynności, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.
Art. 21.
Członkowie Komisji i inni pracownicy Urzędu Komisji zobowiązani są do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem przez nich obowiązków służbowych, a w szczególności informacji objętych tajemnicą bankową, dotyczących rynku kapitałowego i rynku ubezpieczeniowego.
Art. 22.
Członkowie Komisji i inni pracowniczy Urzędu Komisji nie są częścią korpusu służby cywilnej.
Rozdział 4
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym
Art. 23.
1.Celem działania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym ochrona interesu członków otwartych i pracowniczych funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych i zapewnienie przejrzystości funkcjonowania rynku emerytalnego w Polsce oraz konkurencyjności rynku funduszy emerytalnych.
2. Celem działania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym jest także ochrona interesu oszczędzających w ramach indywidualnych kont emerytalnych i rozwój obowiązkowych i dobrowolnych oszczędności emerytalnych, a także ochrona interesu pobierających świadczenia kapitałowej części systemu emerytalnego.
Art. 24.
Zadania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym określone są w odrębnych przepisach.
Art. 25.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym powoływany jest przez Prezesa Rady Ministrów na 5 letnią kadencję spośród obywateli polskich mających wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne i odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce zdobyte w trakcie pracy naukowej, pracy w instytucjach finansowych lub pracy w instytucjach nadzoru nad rynkiem finansowym, o przynajmniej 5 letnim stażu pracy na stanowiskach kierowniczych.
Art. 26.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym może być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów przed upływem kadencji jedynie w przypadku:
1) śmierci,
2) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
3) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności bez zawieszania także za przestępstwo nieumyślne,
4) rezygnacji,
5) utraty obywatelstwa polskiego,
6) niemożności sprawowania funkcji z powodu ciężkiej choroby trwającej dłużej niż 9 miesięcy.
Art. 27.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym przedkłada Prezesowi Rady Ministrów roczne sprawozdania ze swojej działalności.
Art. 28.
Przed podjęciem decyzji Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym może zasięgnąć opinii Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 29.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym lub jego przedstawiciel może uczestniczyć bez prawa głosu w posiedzeniach Komisji Nadzoru Finansowego.
Rozdział 5
Urząd Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym
Art. 30.
Obsługę Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym zapewnia Urząd Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 31.
Pracami Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym kieruje za pomocą Wiceprezesów Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 32.
Wiceprezesów Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym spośród obywateli polskich mających wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne i odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce zdobyte w trakcie pracy naukowej, pracy w instytucjach finansowych lub pracy w instytucjach nadzoru nad rynkiem finansowym, o przynajmniej 5 letnim stażu pracy na stanowiskach kierowniczych.
Art. 33.
Wiceprezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym może być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 34.
Dyrektora Generalnego Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym powołuje i odwołuje Prezes Urzędu Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 35.
Strukturę Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym określa Statut Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, nadawany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 36.
Pracownicy Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym są zatrudniani na podstawie konkursów organizowanych przez Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 37.
Inspektorzy nadzoru emerytalnego muszą cieszyć się nieposzlakowaną opinią, posiadać wykształcenie wyższe prawnicze lub ekonomiczne.
Art. 38.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Wiceprezesi Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Dyrektor Generalny Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym i inni pracownicy Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym nie mogą być akcjonariuszami lub udziałowcami podmiotów podlegających nadzorowi Prezesa Urzędu, być członkami ich organów, ani pozostawać z nimi w stosunku pracy, zlecenia, o dzieło agencji lub innej umowy o podobnym charakterze, ani wykonywać innych czynności, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.
Art. 39.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Wiceprezesi Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Dyrektor Generalny Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym i inni pracownicy Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym zobowiązani są do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem przez nich obowiązków służbowych.
Art. 40.
Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Wiceprezesi Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Dyrektor Generalny Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym i inni pracownicy Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym nie są częścią korpusu służby cywilnej.
Rozdział 6
Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym
Art. 41.
W celu zapewnienia udziału reprezentacji pracowników i pracodawców we wdrażaniu reformy emerytalnej tworzy się Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 42.
W skład Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym wchodzi 9 członków powołanych przez Prezesa Rady Ministrów na 6 letnią kadencję, przy czym przynajmniej 3 członków musi posiadać rekomendację Komisji Trójstronnej.
Art. 43.
Co 2 lata Prezes Rady Ministrów powołuje 3 członków Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym w tym przynajmniej 1 członka posiadającego rekomendację Komisji Trójstronnej.
Art. 44.
W przypadku, gdy Komisja Trójstronna nie wyda rekomendacji, do dnia upływu kadencji członka Komitetu Doradczego, Prezes Rady Ministrów może powołać członków Komitetu Doradczego z pominięciem wymogu posiadania rekomendacji Komisji Trójstronnej.
Art. 45.
Po upływie kadencji dotychczasowy członek Komitetu Doradczego pozostaje w składzie Komitetu Doradczego do czasu powołania przez Prezesa Rady Ministrów nowego członka Komitetu Doradczego na jego miejsce.
Art. 46.
Pracami Komitetu Doradczego kieruje Przewodniczący Komitetu Doradczego powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym spośród członków Komitetu Doradczego.
Art. 47.
1.Kadencja Przewodniczącego trwa dwa lata.
2.Po upływie kadencji dotychczasowy Przewodniczący pełni obowiązki Przewodniczącego do czasu powołania przez Prezesa Rady Ministrów nowego Przewodniczącego na jego miejsce.
Art. 48.
Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym:
1) opiniuje roczne sprawozdania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym,
2) ocenia stan wdrożenia reformy emerytalnej,
3) analizuje podstawowe zagrożenia dla ochrony interesu członków funduszy emerytalny i uczestników pracowniczych programów emerytalnych, rozwoju dobrowolnego i obowiązkowego kapitałowego rynku emerytalnego w Polsce oraz konkurencji na rynku otwartych funduszy emerytalnych,
4) opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym,
5) określa regulamin swojego działania,
6) na wniosek Przewodniczącego Komitetu Doradczego powołuje ze swojego składu Wiceprzewodniczących i odwołuje ich.
Art. 49.
W posiedzeniach Komitetu Doradczego ma prawo uczestniczyć Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym i inne osoby wyznaczone przez niego.
Rozdział 7
Finansowanie i zasady wynagradzania w organach nadzoru nad rynkiem finansowym
Art. 50.
1.Działalność Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym finansowana jest ze składek i opłat wnoszonych przez podmioty nadzorowane.
2. Wysokość składek i opłat wnoszonych przez podmioty nadzorowane określana jest corocznie w ustawie budżetowej na wniosek Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego i wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem w odniesieniu do nadzorowanych pdomiotów.
Art. 51
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego i Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym otrzymują wynagrodzenia na poziomie wynagrodzenia wraz z premiami Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Art. 52.
Zastępcy Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego i Wiceprezesi Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym oraz Dyrektorzy Generalni ich urzędów otrzymuję wynagrodzenia na poziomie średniego wynagrodzenia wraz z premiami Wiceprezesów Narodowego Banku Polskiego.
Art. 53.
1.Pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym otrzymują wynagrodzenia na poziomie średniego wynagrodzenia odpowiednich pracowników Narodowego Banku Polskiego na podstawie tabeli określonej odpowiednio przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego i Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, przy uwzględnienie poziomu wynagrodzeń w podmiotach nadzorowanych..
Rozdział 8
Przepisy przejściowe i zmiany w przepisach dotychczasowych.
Art. 54.
Z dniem utworzenia Komisji Nadzoru Finansowego pracownicy Generalnego Inspektoratu Bankowego przestają być pracownikami Narodowego Banku Polskiego, a stają się pracownikami Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, pracownicy Urzędu Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz pracownicy Biura Rzecznika Ubezpieczonych a także pracownicy Departamentu Nadzoru Ubezpieczeń Działu I, Departamentu Ubezpieczeń Działu II oraz Departament Nadzoru Pośrednictwa w Urzędzie Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych stają się pracownikami Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 55.
Z dniem utworzenia Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych nie wymienieni w art. 54 stają się pracownikami Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 56.
Z dniem utworzenia Komisji Nadzoru Finansowego i Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym likwidacji ulega Komisja Nadzoru Bankowego, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz ich Urzędy a także Rzecznik Ubezpieczonych i jego Biuro.
Art. 57.
Majątek Komisji Nadzoru Bankowego i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Rzecznika Ubezpieczonych przechodzi z dniem utworzenia Komisji Nadzoru Finansowego na tę Komisję.
Art. 58.
Majątek służący wykonywaniu zadań przez Generalny Inspektorat Bankowy z dniem powołania Komisji Nadzoru Finansowego podlega wydzieleniu z Narodowego Banku Polskiego i przechodzi z mocy prawa na Komisję Nadzoru Finansowego.
Art. 59.
Majątek Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych z dniem powstania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym przechodzi na Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 60.
Wraz z majątkiem opisanym w artykułach poprzedzających przechodzą zobowiązania związane z tym majątkiem obciążające dotychczasowe organy.
Art. 61.
Dyrektorzy Generalni Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym przeprowadzą spisy z natury przejętego majątku oraz obciążających go zobowiązań.
Art. 62.
Dotychczasowe opłaty pobierane przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd lub Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych na potrzeby ich finansowania przeznacza się na finansowanie odpowiednio Komisji Nadzoru Finansowego i Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Finansowym.
Art. 63.
Postępowania toczone przed dotychczasowymi organami nadzoru, z dniem powstania nowych organów nadzoru są kontynuowane odpowiednio przez Komisję Nadzoru Finansowego lub Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 64.
Stosunek pracy pracowników, o których mowa w art. 54 i 55, ulega automatycznemu rozwiązaniu po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia miesiąca w którym powstała Komisja Nadzoru Finansowego i Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, jeżeli nie otrzymają w tym terminie propozycji nowych warunków pracy i płacy lub jeżeli odmówią ich przyjęcia.
Art. 65.
1.Powołując pierwszy skład Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Prezes Rady Ministrów powoła 1/3 składu na 2 lata, 1/3 na 4 lata i 1/3 na 6 lat.
2. Pierwszy skład Komitetu Doradczego Powinien być powołany przez Prezesa Rady Ministrów w ciągu 3 miesięcy od powołania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
3. W przypadku pierwszego składu Komitetu Doradczego termin określony w art. 44 upływa w miesiąc od powołania Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 66.
Pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, których mowa w art. 54, przeniosą się do pomieszczeń zajmowanych przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, nie później niż w terminie 30 dni od dnia powstania Komisji Nadzoru Finansów i Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 67.
W terminie 30 dni od dnia powołania Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym protokolarnie przekaże akta związane z nadzorem nad rynkiem ubezpieczeniowym Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 68.
W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym:
1) w art. 20 pkt 2 i 2a wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Komisji Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 20a:
a) w ust. 1 wyrazy: „Komisja Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisja Nadzoru Finansowego”,
b) w ust. 2 wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Komisji Nadzoru Finansowego”
Art. 69
W ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach w art. 9 pkt 2 lit.b wyrazy: „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Komisję Nadzoru Finansowego”
Art. 70.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r.- Prawo o publicznym obrocie wartościowymi:
1) użyte w odpowiednim przypadku wyrazy „Komisja Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „Komisja Nadzoru Finansowego”,
2) art. 12-14, 15b-16,18 skreśla się,
3) w art. 19a ust. 1 odwołanie „art. 13 ust. 1 pkt 1 i 2” zastępuje się wyrazami: „w odrębnych przepisach”,
4) art. 21 skreśla się,
5) w art. 159
a) w ust. 1 pkt 1 wyrazy „członkowie Komisji” skreśla się,
b) w ust. 1 pkt 3 lit. h skreśla się,
6) w art. 161 ust. 3 wyrazy: „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” skreśla się, a wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym”
Art.71.
W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych:
1) w art. 15 ust. 1 wyrazy „Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, działająca” zastępuje się wyrazami: „Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, działający”,
2) w art. 200 ust. 2 po pkt 1 dodaje się pkt 2 w brzmieniu:
„2) analiza kształtu rynku emerytalnego w Polsce, poziomu zabezpieczenia interesów członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych, zagrożeń dla konkurencji na rynku otwartych funduszy emerytalnych, rozwoju dobrowolnych i kapitałowych oszczędności emerytalnych, maksymalizacji poziomu oszczędności emerytalnych oraz przedkładanie stosownych zmian przepisów prawa w tym zakresie,”,
3) w art. 204a ust. 4 wyrazy „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym”,
4) w art. 207 wyrazy „Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezesowi Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym”,
5) Art. 210 otrzymuje brzmienie:
„Art. 210. Do Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, Wiceprezesów Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym i pracowników Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym stosuje się odpowiednio przepisy art. 49.”
Art. 72.
W ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe:
1) użyte w odpowiednim przypadku wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „Komisja Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 105 ust. 1 pkt 2
a) w lit. f wyrazy „Komisji Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Komisji Nadzoru Finansowego”,
b) w lit. j wyrazy „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym”,
3) w art. 131
a) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Komisja Nadzoru Finansowego może na zasadach wzajemności udzielać i otrzymywać informacje od Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym, niezbędne dla prawidłowego wykonywania ustawowo określonych zadań w zakresie nadzoru. Zasady i tryb udzielania informacji określa porozumienie zawarte pomiędzy Komisją Nadzoru Finansowego a Prezesem Urzędu Nadzoru Emerytalnego.”
b) w ust. 5 wyrazy „Porozumienia, o których mowa” zastępuje się wyrazami: „Porozumienie, o którym mowa”,
4) w art. 133 ust. 3 wyrazy „Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego”,
5) w art. 141h ust. 2 wyrazy: „Komisja Papierów Wartościowych i Giełd lub Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym”.
Art. 73.
W ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 1 poz. 2):
1) w art. 11 ust. 2 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” skreśla się,
2) rozdział 4 i art. 25- 30 skreśla się,
Art. 74.
W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej
1) w art. 12 ust. 3 skreśla się,
b) w art. 33a w ust. 1 po pkt 10 dodaje się pkt 11 i 12 w brzmieniu:
„11) Komisja Nadzoru Finansowego,
12) Prezes Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym,”.
Art. 75
W ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych w art. 2 w pkt 12 wyrazy „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Komisję Nadzoru Finansowego”.
Art. 76.
W ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających:
1) w art. 5 ust. 2 i 4 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 5a wyrazy: „Komisję Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisję Nadzoru Finansowego”,
3) w art. 6 ust. 5 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego”,
4) w art. 12 ust. 3 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego”,
5) w art. 15 ust. 1 i 3 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego”,
6) w art. 16 ust. 2, 3, 4a i 4b wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” w odpowiednim przypadku zastępuje się odpowiednio wyrazami: „Komisja Nadzoru Finansowego” w odpowiednim przypadku,
7) w art. 19 ust. 2 pkt 6 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego”,
8) w art. 23 ust. 4 wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” w odpowiednim przypadku zastępuje się odpowiednio wyrazami: „Komisja Nadzoru Finansowego” w odpowiednim przypadku.
Art. 77.
W ustawie z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych:
1) w art. 36:
a) w ust. 1 wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego, zwanej dalej ‘KNB’” zastępuje się wyrazami: „Komisji Nadzoru Finansowego, zwanej dalej ‘organem nadzoru’”
b) w ust. 3 i 5 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
2) w art. 43:
a) w ust. 1 i 5 pkt 1 i 3 skrót „NBP” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
b) w ust. 3 i 4 wyrazy „Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego”,
3) w art. 44 ust. 1,2 i 3 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
4) w art. 47
a) w ust. 3 pkt 2 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 5 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
5) w art. 48 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
6) w art. 49:
a) w ust. 1 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 2, 3, 4 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
7) w art. 51:
a) w ust. 4 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 6 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
8) w art. 53 ust. 1 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
9) w art. 54 ust. 2 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organowi nadzoru”
Art. 78.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej:
1) w art. 2
a) pkt 7 otrzymuje brzmienie:
„7) organ nadzoru – Komisję Nadzoru Finansowego,”
b) pkt 14 otrzymuje brzmienie:
„14) Urząd – Urząd Komisji Nadzoru Finansowego,”
2) w art. 19 ust. 2 pkt 14 skreśla się,
3) w art. 25 ust. 2 wyrazy „lub Rzecznika Ubezpieczonych” skreśla się
Art. 79.
Uchyla się ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych.
Art. 80.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych:
1) w art. 2 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
„6) organ nadzoru – Komisję Nadzoru Finansowego,”
2) w art. 104 ust. 1 pkt 5 skreśla się.
Art. 81.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym w art. 11 ust. 5 wyrazy: „Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Komisja Nadzoru Finansowego”.
Art. 82.
W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1205):
1) w art. 2 pkt 16 otrzymuje brzmienie:
„16) organ nadzoru – Komisję Nadzoru Finansowego,”
2) art. 16 otrzymuje brzmienie:
„Art. 16. Nadzór nad prowadzeniem IKE przez instytucje finansowe sprawuje organ nadzoru.”
3) w art. 17:
a) w ust. 1 wyrazy „właściwym organom nadzoru” zastępuje się wyrazami: „organowi nadzoru”,
b) w ust. 2 wyrazy: „Organy nadzoru obowiązane są” zastępuje się wyrazami „Organ nadzoru obowiązany jest”, wyrazy „przez nie” skreśla się.
Art. 83.
W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1207),
1) w art. 2 pkt 14 otrzymuje brzmienie:
„14) organ nadzoru – Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym,”,
2) w art. 36 ust. 6 pkt 2 wyrazy „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Komisję Nadzoru Finansowego”.
Art. 84.
W ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych w art. 2 pkt 4 wyrazy: „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami: „Komisję Nadzoru Finansowego”.
Art. 85.
Występujące w innych aktach prawnych odniesienia do Komisji Nadzoru Bankowego, Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym – do Komisji Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych należy stosować odpowiednio do Komisji Nadzoru Finansowego, a odniesienia do Komisji Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych w zakresie nadzoru nad rynkiem emerytalnym (fundusze emerytalne, pracownicze programy emerytalne i osoby uprawnione do wykonywania czynności akwizycyjnych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych) do Prezesa Urzędu Nadzoru nad Rynkiem Emerytalnym.
Art. 86.
Prezes Rady Ministrów może powołać Pełnomocników ds. utworzenia Komisji Nadzoru Finansowego i ds. powołania Prezesa Urzędu Nadzoru Emerytalnego w celu przygotowania wykonania przepisów niniejszej ustawy w okresie jej vacatio legis.
Art. 87
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia z wyjątkiem art. 86, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
W przypadku, gdyby z przyczyn niezwiązanych ze specyfiką nadzorowanych rynków została podjęta decyzja o utworzeniu jednego organu nadzoru, rozwiązania dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym mogłyby mieć następujący kształt:
Projekt
Ustawa z dnia
o Prezesie Urzędu Nadzoru Finansowego
Rozdział 1
Postanowienia Ogólne
Art. 1.
W celu konsolidacji i pełnej integracji instytucjonalnej nadzoru nad instytucjami finansowymi w Polsce tworzy się zintegrowany organ nadzoru finansowego Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 2.
Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego jest organem zintegrowanego nadzoru finansowego nad rynkiem bankowym, kapitałowym, emerytalnym i ubezpieczeniowym w Polsce.
Art. 3.
Celem nadzoru sprawowanego przez Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego jest zapewnienie bezpieczeństwa depozytów bankowych i ochrona interesu klientów banków, prawidłowego funkcjonowania rynku kapitałowego w szczególności bezpieczeństwa obrotu oraz ochrony inwestorów i innych jego uczestników, a także przestrzegania reguł uczciwego obrotu, ochrona interesu członków otwartych i pracowniczych funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych oraz konkurencji na rynku otwartych funduszy emerytalnych, ochrona interesu osób ubezpieczających i ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia i zapewnienie stabilności zakładów ubezpieczeń i banków, jak również zapewnienie przejrzystości rynku finansowego w Polsce.
Art. 4.
Do zadań Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego należy w szczególności:
1) w zakresie nadzoru nad rynkiem bankowym:
a) określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
b) nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
c) dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich organowi odpowiedzialnemu za prowadzenie polityki pieniężnej oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój,
d) opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania,
e) realizacja zadań określonych w odrębnych ustawach,
2) w zakresie nadzoru nad rynkiem kapitałowym:
a) podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku kapitałowego,
b) sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych oraz wykonywaniem przez te podmioty obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym, w zakresie określonym przepisami prawa,
c) podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku kapitałowego,
d) przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku kapitałowego,
e) wykonywanie innych zadań określonych odrębnymi ustawami,
3) w zakresie nadzoru nad rynkiem emerytalnym:
a) wydawanie zezwoleń na utworzenie powszechnych towarzystw emerytalnych,
b) wydawanie zezwoleń i promes zezwoleń na utworzenie otwartych funduszy emerytalnych,
c) wydawanie zezwoleń na utworzenie pracowniczych towarzystw emerytalnych i pracowniczych funduszy emerytalnych,
d) nadzorowanie działalności towarzystw emerytalnych i funduszy emerytalnych oraz depozytariuszy funduszy emerytalnych,
e) prowadzenie rejestru osób uprawnionych do wykonywania czynności akwizycyjnych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,
f) rejestracja pracowniczych programów emerytalnych,
g) wydawanie zezwoleń na objęcie akcji towarzystw emerytalnych, połączenia powszechnych towarzystw emerytalnych i przejęcia zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi,
h) analizowanie stanu rozwoju rynku emerytalnego i poziomu konkurencji między otwartymi funduszami emerytalnymi i zakresu ochrony interesu członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych i proponowanie stosownych rozwiązań prawnych niezbędnych dla rozwoju długoterminowych oszczędności emerytalnych w Polsce,
i) wykonywanie innych zadań zleconych odrębnymi ustawami,
4) w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym:
a) kontrola działalności i stanu majątkowego zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych,
b) podejmowanie określonych w odrębnych przepisach działań mających na celu zapewnienie zgodności działalności zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych z przepisami prawa,
c) rozpatrywanie skarg w sprawach indywidualnych dotyczących działalności ubezpieczeniowej,
d) wykonywanie innych zadań określonych odrębnymi ustawami,
5) współpraca z innymi organami w zakresie określonym odrębnymi przepisami, w tym z organami nadzoru innych krajów, w szczególności krajów Unii Europejskiej,
6) przygotowywanie analiz dotyczących nadzorowanych rynków i podmiotów oraz ich rozwoju,
7) nakładanie kar na nadzorowane podmioty i członków ich organów na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Art. 5.
Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego powołuje Prezes Rady Ministrów na 5 letnią kadencję spośród obywateli polskich mających wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne i odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce zdobyte w trakcie pracy naukowej, pracy w instytucjach finansowych lub pracy w instytucjach nadzoru nad rynkiem finansowym, o przynajmniej 5 letnim stażu pracy na stanowiskach kierowniczych.
Art. 6.
Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego może być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów przed upływem kadencji jedynie w przypadku:
1) śmierci,
2) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
3) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności bez zawieszania także za przestępstwo nieumyślne,
4) rezygnacji,
5) utraty obywatelstwa polskiego,
6) niemożności sprawowania funkcji z powodu ciężkiej choroby trwającej dłużej niż 9 miesięcy.
Rozdział 2
Urząd Nadzoru Finansowego
Art. 7.
Wiceprezesów Urzędu Nadzoru Finansowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego spośród obywateli polskich mających wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne i odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe dotyczące nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce zdobyte w trakcie pracy naukowej, pracy w instytucjach finansowych lub pracy w instytucjach nadzoru nad rynkiem finansowym, o przynajmniej 5 letnim stażu pracy na stanowiskach kierowniczych.
Art. 8.
Wiceprezes Urzędu Nadzoru Finansowego może być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 9.
Dyrektora Generalnego Urzędu Nadzoru Finansowego powołuje i odwołuje Prezes Urzędu Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 10.
Obsługę Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego zapewnia Urząd Nadzoru Finansowego.
Art. 11.
W ramach Urzędu Nadzoru Finansowego tworzy się piony:
1) rynku bankowego (Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego),
2) rynku kapitałowego (Generalny Inspektorat Papierów Wartościowych i Giełd),
3) rynku emerytalnego (Generalny Inspektorat Nadzoru Emerytalnego),
4) rynku ubezpieczeniowego (Generalny Inspektorat Nadzoru Ubezpieczeniowego) oraz
5) pion administracyjno-budżetowy i zaplecza.
Art. 12.
Strukturę Urzędu Nadzoru Finansowego i jego poszczególnych pionów (inspektoratów) określa Statut Urzędu Nadzoru Finansowego, nadawany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 13.
Pracownicy Urzędu Nadzoru Finansowego są zatrudniani na podstawie konkursów organizowanych przez Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 14.
Inspektorzy nadzoru finansowego muszą cieszyć się nieposzlakowaną opinią, posiadać wykształcenie wyższe prawnicze lub ekonomiczne.
Art. 15.
Prezes, Wiceprezesi i Dyrektor Generalny oraz inni pracownicy Urzędu Nadzoru Finansowego nie mogą być akcjonariuszami lub udziałowcami podmiotów podlegających nadzorowi Prezesa Urzędu, być członkami ich organów, ani pozostawać z nimi w stosunku pracy, zlecenia, o dzieło agencji lub innej umowy o podobnym charakterze, ani wykonywać innych czynności, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.
Art. 16.
Prezes, Wiceprezesi i Dyrektor Generalny oraz inni pracownicy Urzędu Nadzoru Finansowego zobowiązani są do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem przez nich obowiązków służbowych, a w szczególności informacji objętych tajemnicą bankową, dotyczących rynku kapitałowego, rynku emerytalnego i rynku ubezpieczeniowego.
Art. 17.
Prezes, Wiceprezesi i Dyrektor Generalny oraz inni pracownicy Urzędu Nadzoru Finansowego nie są częścią korpusu służby cywilnej.
Rozdział 3
Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego
Art. 18.
W celu zapewnienia udziału reprezentacji pracowników i pracodawców w nadzorze nad rynkiem finansowym tworzy się Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 19.
W skład Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego wchodzi 15 członków powołanych przez Prezesa Rady Ministrów na 6 letnią kadencję, przy czym przynajmniej 6 członków musi posiadać rekomendację Komisji Trójstronnej.
Art. 20.
Co 2 lata Prezes Rady Ministrów powołuje 5 członków Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego w tym przynajmniej 2 członków posiadających rekomendację Komisji Trójstronnej.
Art. 21.
W przypadku, gdy Komisja Trójstronna nie wyda rekomendacji, do dnia upływu kadencji członka Komitetu Doradczego, Prezes Rady Ministrów może powołać członków Komitetu Doradczego z pominięciem wymogu posiadania rekomendacji Komisji Trójstronnej.
Art. 22.
Po upływie kadencji dotychczasowy członek Komitetu Doradczego pozostaje w składzie Komitetu Doradczego do czasu powołania przez Prezesa Rady Ministrów nowego członka Komitetu Doradczego na jego miejsce.
Art. 23.
Pracami Komitetu Doradczego kieruje Przewodniczący Komitetu Doradczego powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru nad Finansowego spośród członków Komitetu Doradczego.
Art. 24.
1.Kadencja Przewodniczącego trwa dwa lata.
2.Po upływie kadencji dotychczasowy Przewodniczący pełni obowiązki Przewodniczącego do czasu powołania przez Prezesa Rady Ministrów nowego Przewodniczącego na jego miejsce.
Art. 25.
Komitet Doradczy Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego:
1) opiniuje roczne sprawozdania Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,
2) ocenia zakres ochrony depozytariuszy banków, inwestorów na rynku kapitałowym i uczestników funduszy inwestycyjnych, członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych, ubezpieczających i ubezpieczonych,
3) ocenia przejrzystość i konkurencję na nadzorowanych rynkach
4) ocenia stan wdrożenia reformy emerytalnej i wykorzystania produktów oferowanych przez podmioty z polskiego rynku finansowego,
5) opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,
6) określa regulamin swojego działania,
7) na wniosek Przewodniczącego Komitetu Doradczego powołuje ze swojego składu Wiceprzewodniczących i odwołuje ich.
Art. 26.
W posiedzeniach Komitetu Doradczego ma prawo uczestniczyć Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego i inne osoby wyznaczone przez niego.
Art. 27.
Działalność Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego i Urzędu Nadzoru Finansowego finansowana jest ze składek i opłat wnoszonych przez podmioty nadzorowane.
Art. 28
Wysokość składek i opłat wnoszonych przez podmioty nadzorowane określana jest corocznie w ustawie budżetowej na wniosek Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 29
Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego otrzymuje wynagrodzenie na poziomie wynagrodzenia wraz z premiami Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Art. 30.
Wiceprezesi oraz Dyrektor Generalny Urzędu Nadzoru Finansowego otrzymują wynagrodzenia na poziomie średniego wynagrodzenia wraz z premiami Wiceprezesów Narodowego Banku Polskiego.
Art. 31.
Pracownicy Urzędu Nadzoru Finansowego otrzymują wynagrodzenia na poziomie średniego wynagrodzenia odpowiednich pracowników Narodowego Banku Polskiego na podstawie tabeli określonej odpowiednio przez Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego, przy uwzględnieniu poziomu wynagrodzeń w podmiotach nadzorowanych..
Rozdział 4
Przepisy przejściowe i zmiany w przepisach dotychczasowych.
Art. 32.
Z dniem utworzenia Urzędu Nadzoru Finansowego pracownicy Generalnego Inspektoratu Bankowego przestają być pracownikami Narodowego Banku Polskiego, a stają się pracownikami Urzędu Nadzoru Finansowego, pracownicy Urzędu Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych a także pracownicy Biura Rzecznika Ubezpieczonych stają się pracownikami Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 33.
Z dniem utworzenia Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego likwidacji ulega Komisja Nadzoru Bankowego, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz ich Urzędy a także Rzecznik Ubezpieczonych i jego Biuro.
Art. 34.
Majątek Komisji Nadzoru Bankowego i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz Rzecznika Ubezpieczonych przechodzi z dniem utworzenia Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego na ten organ.
Art. 35.
Majątek służący wykonywaniu zadań przez Generalny Inspektorat Bankowy z dniem powołania Urzędu Nadzoru Finansowego podlega wydzieleniu z Narodowego Banku Polskiego i przechodzi z mocy prawa na Urząd Nadzoru Finansowego.
Art. 36.
Wraz z majątkiem opisanym w artykułach poprzedzających przechodzą zobowiązania związane z tym majątkiem obciążające dotychczasowe organy.
Art. 37.
Dyrektor Generalny Urzędu Nadzoru Finansowego przeprowadzi spisy z natury przejętego majątku oraz obciążających go zobowiązań.
Art. 38.
Postępowania toczone przed dotychczasowymi organami nadzoru, z dniem powstania nowych organów nadzoru są kontynuowane odpowiednio przez Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 39.
Stosunek pracy pracowników, o których mowa w art. 32, ulega automatycznemu rozwiązaniu po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia miesiąca w którym powstał Urząd Nadzoru Finansowego, jeżeli nie otrzymają w tym terminie propozycji nowych warunków pracy i płacy lub jeżeli odmówią ich przyjęcia.
Art. 40.
1.Powołując pierwszy skład Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego, Prezes Rady Ministrów powoła 1/3 składu na 2 lata, 1/3 na 4 lata i 1/3 na 6 lat.
2. Pierwszy skład Komitetu Doradczego Powinien być powołany przez Prezesa Rady Ministrów w ciągu 3 miesięcy od powołania Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
3. W przypadku pierwszego składu Komitetu Doradczego termin określony w art. 44 upływa w miesiąc od powołania Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 41.
W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym:
1) w art. 20 pkt 2 i 2a wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 20a:
a) w ust. 1 wyrazy: „Komisja Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego”,
b) w ust. 2 wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”
Art. 42
W ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach w art. 9 pkt 2 lit.b wyrazy: „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”
Art. 43.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r.- Prawo o publicznym obrocie wartościowymi:
1) użyte w odpowiednim przypadku wyrazy „Komisja Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego”,
2) art. 12-14, 15b-16,18 skreśla się,
3) w art. 19a ust. 1 odwołanie „art. 13 ust. 1 pkt 1 i 2” zastępuje się wyrazami: „w odrębnych przepisach”,
4) art. 21 skreśla się,
5) w art. 159
a) w ust. 1 pkt 1 wyrazy „członkowie Komisji” skreśla się,
b) w ust. 1 pkt 3 lit. h skreśla się,
6) w art. 161 ust. 3 wyrazy: „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” skreśla się, wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego” skreśla się.
Art.44.
W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych:
1) w art. 15 ust. 1 wyrazy „Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, działająca” zastępuje się wyrazami: „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego, działający”,
2) w art. 200 ust. 2 po pkt 1 dodaje się pkt 2 w brzmieniu:
„2) analiza kształtu rynku emerytalnego w Polsce, poziomu zabezpieczenia interesów członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych, zagrożeń dla konkurencji na rynku otwartych funduszy emerytalnych, rozwoju dobrowolnych i kapitałowych oszczędności emerytalnych, maksymalizacji poziomu oszczędności emerytalnych oraz przedkładanie stosownych zmian przepisów prawa w tym zakresie,”,
3) w art. 204a ust. 4 wyrazy „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Nadzoru Finansowego”,
4) w art. 207 wyrazy „Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezesowi Urzędu Nadzoru Finansowego”,
5) Art. 210 otrzymuje brzmienie:
„Art. 210. Do Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego, Wiceprezesów Urzędu Nadzoru Finansowego i pracowników Urzędu Nadzoru Finansowego stosuje się odpowiednio przepisy art. 49.”
Art. 45.
W ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe:
1) użyte w odpowiednim przypadku wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 105 ust. 1 pkt 2
a) w lit. f wyrazy „Komisji Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
b) w lit. j wyrazy „Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
3) w art. 131 ust. 4 i 5 skreśla się
4) w art. 133 ust. 3 wyrazy „Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
5) w art. 141h ust. 2 skreśla się.
Art. 46.
W ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 1 poz. 2):
1) w art. 11 ust. 2 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” skreśla się,
2) rozdział 4 i art. 25- 30 skreśla się,
Art. 47.
W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej
1) w art. 12 ust. 3 skreśla się,
b) w art. 33a w ust. 1 po pkt 10 dodaje się pkt 11 w brzmieniu:
„11) Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego,”.
Art. 48
W ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych w art. 2 w pkt 12 wyrazy „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”.
Art. 49.
W ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających:
1) w art. 5 ust. 2 i 4 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
2) w art. 5a wyrazy: „Komisję Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
3) w art. 6 ust. 5 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
4) w art. 12 ust. 3 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
5) w art. 15 ust. 1 i 3 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
6) w art. 16 ust. 2, 3, 4a i 4b wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” w odpowiednim przypadku zastępuje się odpowiednio wyrazami: „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego” w odpowiednim przypadku,
7) w art. 19 ust. 2 pkt 6 wyrazy „Komisji Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”,
8) w art. 23 ust. 4 wyrazy „Komisja Nadzoru Bankowego” w odpowiednim przypadku zastępuje się odpowiednio wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego” w odpowiednim przypadku.
Art. 50.
W ustawie z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych:
1) w art. 36:
a) w ust. 1 wyrazy: „Komisji Nadzoru Bankowego, zwanej dalej ‘KNB’” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego, zwanego dalej ‘organem nadzoru’”
b) w ust. 3 i 5 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
2) w art. 43:
a) w ust. 1 i 5 pkt 1 i 3 skrót „NBP” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
b) w ust. 3 i 4 wyrazy „Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego” zastępuje się wyrazami: „Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego”,
3) w art. 44 ust. 1,2 i 3 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
4) w art. 47
a) w ust. 3 pkt 2 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 5 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
5) w art. 48 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
6) w art. 49:
a) w ust. 1 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 2, 3, 4 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
7) w art. 51:
a) w ust. 4 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
b) w ust. 6 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organ nadzoru”,
8) w art. 53 ust. 1 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organu nadzoru”,
9) w art. 54 ust. 2 skrót „KNB” zastępuje się wyrazami: „organowi nadzoru”
Art. 51.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej:
1) w art. 2
a) pkt 7 otrzymuje brzmienie:
„7) organ nadzoru – Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,”
b) pkt 14 otrzymuje brzmienie:
„14) Urząd – Urząd Nadzoru Finansowego,”
2) w art. 19 ust. 2 pkt 14 skreśla się,
3) w art. 25 ust. 2 wyrazy „lub Rzecznika Ubezpieczonych” skreśla się
Art. 52.
Uchyla się ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych.
Art. 53.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych:
1) w art. 2 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
„6) organ nadzoru – Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,”
2) w art. 104 ust. 1 pkt 5 skreśla się.
Art. 54.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym w art. 11 ust. 5 wyrazy: „Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych” zastępuje się wyrazami „Prezes Urzędu Nadzoru Finansowego”.
Art. 55.
W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1205):
1) w art. 2 pkt 16 otrzymuje brzmienie:
„16) organ nadzoru – Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,”
2) art. 16 otrzymuje brzmienie:
„Art. 16. Nadzór nad prowadzeniem IKE przez instytucje finansowe sprawuje organ nadzoru.”
3) w art. 17:
a) w ust. 1 wyrazy „właściwym organom nadzoru” zastępuje się wyrazami: „organowi nadzoru”,
b) w ust. 2 wyrazy: „Organy nadzoru obowiązane są” zastępuje się wyrazami „Organ nadzoru obowiązany jest”, wyrazy „przez nie” skreśla się.
Art. 56.
W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1207),
1) w art. 2 pkt 14 otrzymuje brzmienie:
„14) organ nadzoru – Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego,”,
2) w art. 36 ust. 6 pkt 2 wyrazy „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”.
Art. 57.
W ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych w art. 2 pkt 4 wyrazy: „Komisję Papierów Wartościowych i Giełd” zastępuje się wyrazami: „Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego”.
Art. 58.
Występujące w innych aktach prawnych odniesienia do Komisji Nadzoru Bankowego, Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisji Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych i Rzecznika Ubezpieczonych należy stosować odpowiednio do Prezesa Urzędu Nadzoru Finansowego..
Art. 59.
Prezes Rady Ministrów może powołać Pełnomocnika ds. utworzenia Urzędu Nadzoru Finansowego.
Art. 60
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia z wyjątkiem art. 59, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Bibliografia:
Literatura zwarta, czasopisma i prasa:
1. Zoran Anusic, Philip O’Keefe, Sanja Madzarevic-Sujster, Pension Reform in Croatia. World Bank Social Protection Discussion Series. No 0304. February 2003.
2. red. Juan Ariztia: AFP: A three letter revolution. Pension fund management companies. CIEDESS. Santiago de Chile, 1988.
3. Anna Arwaniti. System Emerytalny. Nadzieje i realizacja. Z Ewą Tomaszewską członkiem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ Solidarność i członkiem Rady Ubezpieczonych rozmawia Anna Arwaniti. Pismo Rzecznika Ubezpieczonych, luty 2004 r, nr 19, str. 3-4.
4. Averting the old age crisis. Policies to Protect the old and Promote Growth. The World Bank, 1994.
5. Joanna Barańska. Jeden urząd nadzoru to niedobre wyjście. Prawo i Gospodarka, 29.11.2001 r.
6. Ewa Bednarek. Likwidacja urzędów centralnych. Gazeta Prawna, 4 marca 2002 r. (str. 7).
7. Bezpieczeństwo dzięki emeryturze. Raport na temat zakładów emerytalnych oraz sposobu wypłat z II filara. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Warszawa 2002.
8. Bezpieczeństwo dzięki konkurencji. Ocena realizacji reformy emerytalnej – analiza II filara. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, wyd. II, Warszawa, grudzień 2000.
9. Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce. Biuro Pełnomocnika d/s Reformy Zabezpieczenia Społecznego. Warszawa, czerwiec 1997.
10. Bezpieczeństwo dzięki zapobiegliwości. Analiza pracowniczych programów emerytalnych. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Warszawa, 2001.
11. Kaja Bogomilska. Kapitał funduszy emerytalnych musi zostać w Polsce !. Z Ewą Tomaszewską, posłanką AWS poprzedniej kadencji, przewodniczącą Komitetu Doradczego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, rozmawia Kaja Bogomilska. Nasza Polska nr 47 (320) 20.11.2001 r. (str. 12).
12. Marcin Z. Broda. Pół nadzoru nad ubezpieczeniami. Expander.pl 17.11.2001 r.
13. Tomasz Brzeziński. Nieuchronna konsolidacja rynków. Z Jackiem Bartkiewiczem, wiceministrem finansów, rozmawia Tomasz Brzeziński. Parkiet 15.01.2002 r.
14. Mirosław Cielemęcki. Fundusze Interesów. Wprost. 25.11.2001 r. (str. 28-29).
15. Contractual Savings Conference: Regulatory and Supervisory Issues in Private Pensions and Life Insurance. April 29 – May 3, 2002. World Bank Headquoters, Washington.
16. Włodzimierz Czechowski. Konieczny jest odrębny nadzór emertyalny. Puls Biznesu. 8.01.2002. (str. 33)
17. Gustawo Demarco i Rafael Rofman. Supervising Mandatory Multipillar Pension Systems: Issues and Challenges. The World Bank. Seminar on Pension Systems Supervision. Washington, January 1998.
18. Jose E. Devesa-Carpio, Carlos Vidal-Melia. The Reformed Pension Systems in Latin America. Social Protection Discusssions Paper Series. No. 0209. Social Protection Unit. Human Development Network. The World Bank. May 2002.
19. Bożena M. Dołęgowska. Pracodawco, lepiej uważaj !. Rozmowa z Pawłem Pelcem, wiceprezesem Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnym. Nowe Ubezpieczenia nr 1 (3), styczeń 1999 r. (str.33-34).
20. Do widzenia za krytykę. Gazeta Wyborcza. 21.11.2001 r.
21. Małgorzata Dragan. UNFE do likwidacji. Prawo i Gospodarka. 11.01.2002 r.
22. Małgorzata Dragan. Prezes ma pracę. Prawo i Gospodarka. 27.11.2001 r.
23. Małgorzata Dragan. Likwidacja UNFE będzie szkodliwa. Rozmowa PG z Cezarym Mechem przezesem Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Prawo i Gospodarka, 21.11.2001 r.
24. Iwona Beata Duda. Ogólna ocena procesu rejestracji pracowniczych programów emerytalnych. Fundusze Emerytalne nr 8 (str. 15- 19)
25. Małgorzata Dygas. Komitet doradczo-obronny. Gazeta Ubezpieczeniowa. 21.11.2001 r.
26. Małgorzata Dygas. Jeden nadzór. Gazeta Ubezpieczeniowa. 5.12.2001 r.
27. Małgorzata Dygas. Nie ma zgody. Gazeta Ubezpieczeniowa. 19.02.2002 r.
28. Małgorzata Dygas. Rozliczenie godziny „0”. Rozmowa z Michałem Rutkowskim, szefem sektora zabezpieczenia społecznego Banku Światowego, byłym dyrektorem Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Reformy Zabezpieczenia Społecznego w Polsce (1996-1997) na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości polskiej reformy emerytalnej. Gazeta Ubezpieczeniowa, 21.11.2001 r. (str. 17-18).
29. Małgorzata Dygas. Nadzór skonsolidowany. Rozmowa z Michałem Rutkowskim, dyrektorem sektora zabezpieczenia społecznego w Banku Światowym w Waszyngtonie, na temat modelu nadzoru emerytalnego. Gazeta Ubezpieczeniowa, 1 marca 2002 r.
30. Dyrektywa 2003/41/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami. (http://www.knuife.gov.pl/fundusze/akty/41_2003_WE.shtml)
31. Jacek Fedor. Nadzór powinien zachować pozycję. Puls Biznesu. 16.11.2001 r.
32. red. Elaine Fultz. Pension Reform in Central and Eastern Europe. Volume 1 and 2. International Labour Office. Central and Eastern European Team. International Labour Organization, 2002.
33. Guidelines for State Supervision of Pension Fund Governance. USAID Labor Market Project. (bmrw [Sofia 2003]).
34. Elaine Fultz, Markus Ruck. Pension reform in Central and Eastern Europe: An Update on the Restructuring of National Pension Schemes in Selected Countries. International Labour Office. Central and Eastern European Team. International Labour Organization. Budapest, 2001.
35. Gunhild J. Ecklund i Sverre Knutsen, Protection against Crises? A Century of Financial Supervision in Norway Norwegian School of Management BI,Centre for Business History,Oslo, June 2001.
36. Louise Fox, Edward Palmer, Latvian Pension Reform. Social Protection Discussion Paper Series No. 9922, Social Protection Unit, Human Development Network, The World Bank, September 1999.
37. Indermit S.Gill, Truman Packard i Juan Yermo przy współpracy z Toddem Pugatch, Keeping the Promise of Old Age Income Security in Latin America. Regional Studies Program, The Office of the Chief Economist, Latin America and Caribbean Region, World Bank, 2004
38. Gloria Grandolini, Luis Cerda, The 1997 Pension Reform in Mexico. Policy Research Working Paper No 1933, The World Bank, Latin America and the Caribbean Regional Office, Finance, Private Sector, and Infrastructure Unit, June 1998.
39. Hausner chce odwołania prezesa UNFE za podważanie polityki rządu. Interia.pl. 20.11.2001 r.
40. Husner o UNFE: Nie straszyć ludzi. Gazeta Wyborcza 4.03.2002 r.
41. Jerzy Hausner. Odpowiedź na interpelację posła Włodzimierza Czechowskiego, Warszawa 4.12.2001 r.
42. Informacja nt. Nieprawidłowości w transakcjach realizowanych przez otwarte fundusze emerytalne. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa, 4.01.2002 r.
43. Informacja o działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w roku 1998. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa, marzec 1999 r.
44. Informacja o działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w roku 1999. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa, luty 2000 r.
45. Informacja o działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w roku 2000. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa, kwiecień 2001 r.
46. Informacja o działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w roku 2001.Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi,Warszawa, marzec 2002.
47. Informacja o działalności Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w I kwartale roku 2002. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, marzec 2002.
48. Informacja o wynikach kontroli realizacji postanowień ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Najwyższa Izba Kontroli. Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia. Warszawa, luty 2002 r.
49. Insurance and Private Pensions Compendium for Emerging Economies. Organisation for Economic Co-operation and Development, (bmrw).
50. Estelle James, New systems for old age security: experiments, evidence and unanswered questions. World Bank, August 1998.
51. Valdemaras Katkus i Romas Lazutka, The establishment of the pension fund system in the Baltic States. Lithuanian Banking, Insurance & Finance Institute oraz East West Management Institute, Vilnius, December 2002.
52. Koncesje zostały rzucone. Asekuracja & Re nr 12/24, grudzień 1998 (str. 10).
53. Kontrowersja co do nadzoru. Prawo i Gospodarka, 25.01.2002 r.
54. Zygmunt Kostkiewicz. Nie ma konfliktu interesów. Gazeta Wyborcza, 22.11.2001 r.
55. Jerzy Kryk. Obowiązki informacyjne otwartych funduszy emerytalnych i powszechnych towarzystw emerytalnych. Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja. Reforma Ubezpieczeń Społecznych. Październik 1998 r. (str. 19 – 22).
56. Anna Lach. Lepsze czy gorsze? Gazeta Bankowa 15-21.01.2002 r. (str. 11).
57. Jukka Lassila. Pension Reform in Lithuania. Room document No 10. First meeting of the OECD Forum on Private Pensions, 3-7 April 200. Prague.
58. Lessons for Ukraine from the Polish Pension Reform, PADCO Social Sector Reform Project, June 1999.
59. Izabela Lewandowska. Interesy uczestników II filaru pod szczególną ochroną. Rzeczpospolita, 19.05.2001 r.
60. List Premiera Jerzego Buzka. Biuletyn Miesięczny Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Nr 2 (31), luty 2002. (str. 4)
61. Marek Mazur. 20 lat systemu chilijskiego. Rozmowa z Jose Pinerą. Fundusze Emerytalne nr 8 (str. 39-44).
62. Cezary Mech. Kapitalizacja systemu emerytalnego. Rozwiązanie dla Polski. Zeszyty Centrum im. Adama Smitha. Nr 32. Centrum im. Adama Smitha, wyd. II. Warszawa, maj 1998 r.
63. Cezary Mech. Raport z prac nad tworzeniem i organizacją UNFE prowadzonych na podstawie udzielonego pełnomocnictwa.
64. Cezary Mech. To są inne rynki. Gazeta Bankowa 29.01.-4.02.2002. (str. 26).
65. Cezary Mech. Byle nie do emerytury. Gazeta Wyborcza 19.11.2001 r.
66. Cezary Mech. Przeanalizować decyzję. Parkiet. 17-19.11.2001 r.
67. Cezary Mech, Paweł Pelc Dwie propozycje. Rządowa i poselska propozycja nowelizacji ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja, nr 3 (75), Marzec 2003 (str. 71-74).
68. Ministerstwo gani prezesa. Prawo i Gospodarka. 20.11.2001 r.
69. Audrone Morkuniene. Pension Reform in Lithuania. Room Document No 9. First meeting of the OECD Forum on Private Pensions, 3-7 April 200. Prague.
70. Szymon Narożniak. Czy warto zmienić fundusz? Jak w najbliższym czasie będzie wyglądał rynek funduszy emerytalnych, czy dojdzie do konsolidacji funduszy oraz jaki fundusz wybrać i czy warto go zmienić – zapytaliśmy wiceprezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi Pawła Pelca. Prawo Przedsiębiorcy nr 3 (419), 17-23.01.2001 r. (str. 62-65).
71. Igor Nowak. Emerytury i polisy pod jednym nadzorem. Życie. 26-27.0.2002 r.
72. Igor Nowak. Szerokie drogi do portfela emeryta. Życie 2.11.2001 r.
73. Nowy System Emerytalny w Polsce. Podstawowe Informacje. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa, maj 1998.
74. OECD Private Pensions Conference 2000. Private Pensions Series. Insurance and Pensions. No. 3 Organisation for Economic Co-operation and Development, 2001.
75. OFE:Mech-konsolidacja nadzoru szkodliwa dla członków OFE. Interia.pl/ 8.11.2001 r.
76. Katarzyna Ostrowska. KNUiFE:niepewny start. Puls Biznesu. 25.01.2002 r.
77. Katarzyna Ostrowska. KNUiFE ma ruszyć w kwietniu. Puls Biznesu. 23.01.2002 r.
78. Edward Palmer. Pension Insurance in Sweden. Room Document no 40.First meeting of the OECD Forum on Private Pensions, 3-7 April 200. Prague.
79. Paweł Pelc, Nowela do ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja. Nr 9 (81) Wrzesień 2003 (str. 73-81) i nr 10 (82) Październik 2003 (str. 53-63).
80. Paweł Pelc. Przeciw integracji za konsolidacją. Gazeta Bankowa nr 14 (649) 3-9 kwietnia 2001, (str. 32-34).
81. Paweł Pelc. Budżetówka a PPE. Gazeta Ubezpieczeniowa, nr 50 (193), 10.12.2002 r. (str. 11).
82. Paweł Pelc. Co szkodzi konkurencji? Gazeta Ubezpieczeniowa, nr 4 (199), 21.01.2003. (str. 10).
83. Paweł Pelc. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Prawo Przedsiębiorcy nr 6 (318), 3.02.1999 r. (str. 24 – 28).
84. Paweł Pelc. Powszechne towarzystwa emerytalne. Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja. Reforma Ubezpieczeń Społecznych. Październik 1998 r. (str. 5 – 16).
85. Paweł Pelc. Z daleka gorzej widać. Gazeta Ubezpieczeniowa, 5.12.2001 r.
86. Paweł Pelc. Pokłosie Eurostatu. Gazeta Bankowa nr 42 (843), 18 października 2004 (str. 17).
87. Paweł Pelc. Licensing process for managers. Are there lessons for Ukraine from Polish case? Prezentacja na Międzynarodowej Konferencji Reforma Emerytalna na Ukrainie: Możliwości i Perspektywy. Kijów 3-5.12.2002.
88. Paweł Pelc. Supervision of Pension Funds in Poland. Room Document No 47. First meeting of the OECD Forum on Private Pensions, 3-7 April 200. Prague.
89. Pensions Glossary. OECD-INPRS. (bmrw).
90. Paweł Pelc, Model szwedzki a Polskie otwarte fundusze emerytalne typu chilijskiego. Biuletyn Miesięczny Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE, nr 17, Warszawa, październik 2004, (str.3-4).
91. Paweł Pelc, Rok 2004. Biuletyn Miesięczny Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE, nr 21, Warszawa, luty 2005, (str. 3-5).
92. Podsumowanie działalności UNFE w roku 2001. Biuletyn Miesięczny Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Nr 2 (31), luty 2002. (str. 1-4).
93. Małgorzata Pokojska. Jedna zamiast dwóch. Gazeta Bankowa 18-26.12.2001 r. (str. 24-25).
94. Pole do popisu. Rzeczpospolita. 3.11.2001 r.
95. Połączenie nadzoru ubezpieczeniowego szkodliwe dla członków OFE. PAP. Dziennik internetowy. Wydanie nr 1153, Warszawa, 9.11.2001 r.
96. Pół nadzoru nad ubezpieczeniami. Gazeta Finansowa 24-30.11.2001.
97. Projekt ustawy o zakładach emerytalnych z 23 czerwca 1998 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
98. PTE konieczne są zmiany. Prawo i Gospodarka, 27.12.2001 r.
98.99. Recommendations for how to develop a non-state pension system in Armenia. PADCO Armenia Social Transition Program. Report No 51, October 2001.
99.100. Reforma emerytalna w Polsce. Materiały konferencyjne. Instytut Spraw Publicznych. Polskie Stowarzyszenie Ubezpieczenia Społecznego. Warszawa, 22.11.2000 r.
100.101. Rafael Rofman. The Pension System in Argentina: Six years After the Reform. Social Protection Discusssions Paper Series. No. 0015. Social Protection Unit. Human Development Network. The World Bank. June 2000.
101.102. Rządowy projekt ustawy o zakładach emerytalnych. Sejm III kadencji, Druk nr 447, Warszawa, 23 czerwca 1998 r.
102.103. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawy o przejęciu przez Skarb Państwa zobowiązań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieprzekazanych składek do otwartych funduszy emerytalnych oraz ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, Sejm IV kadencji, Druk nr 3861, Warszawa, 31 marca 2005 r.
103.104. Paweł Sawicki. Pracownicze Programy Emerytalne. Prawo Przedsiębiorcy nr 7 (319), 10.02.1999 r. (str. 28 – 30).
104.105. Simplicity, security and choice: Working and saving for retirement (Presented to Parliament by the Secretary of State for Work and Pensions by Command of Her Majesty) December 2002, Cm 5677.
105.106. Social Security Programs Throughout the World: Europe, 2004. Social Security Administration, Office of Policy, Office of Research, Evaluation, and Statistics, SSA Publication No. 13-11801, September 2004.
106.107. Joanna Solska. Ogon obciąć, pysk zostawić. Polityka nr 47(2325), 24.1.2001 r. (str. 17)
107.108. Sprawozdanie z działalności Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych w 2002 r. Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych ,Warszawa 2003.
108.109. Sprawozdanie z działalności Komitetu Doradczego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w okresie od października 1998 r. do marca 2002 r. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. (bmrw).
109.110. Sprawozdanie z działalności w 2003 r. Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. (bmrw).
110.111. Stanowisko Forum Kobiet Polskich podjęte podczas Zjazdu Programowego dnia 19 stycznia 2002 r. Warszawa, 19.01.2002 r.
111.112. Stanowisko Komisji Krajowej NSZZ Solidarność nr 51/02 ws. zmian w nadzorze nad II i III filarem ubezpieczeń społecznych. Gdańsk 20.02.2002 r.
112.113. Andrzej Stec. Nikt nie płaci, ale chyba ktoś tu kręci. Gazeta Wyborcza. 5-6.01.2002 r. (str. 24-25)
113.114. Stopy Zastąpienia. Projekcje stóp zastąpienia w nowym systemie emerytalnym. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa 2002.
114.115. Strengthening Private Pensions. International Standards, Data and Analysis. The OECD Working Party on Private Pensions, Organisation for Economic Co-operation and Development, 2003.
115.116. Jarl Symreng. Integrated Supervision. Regional Meeting for the Eastern and Central European Countries. Room Document No 51, Session 2. International Network of Pensions Regulatos and Supervisors in cooperation with Organisation for Economic Co-operation and Development. Tallin, Estonia 7-8 February 2002 r.
116.117. System Śledzenia Nieprawidłowości jako narzędzie pracy nowoczesnego nadzorcy. Prezentacja (bmrw)
117.118. Michał Śliwiński. Inwestycje OFE za granicą niepotrzebne. Z Cezarym Mechem, prezesem urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi rozmawia michał Śliwiński. Parkiet, 11.01.2002 r. (str. 3).
118.119. Piotr Śmiłowicz, Anna Kłossowska, Agnieszka Grażul, Igor Nowak. Pseudolikwidacja urzędów. Życie, 6.11.2001 r.
119.120. The Basic Legal Requirements for creating safe private pension funds in Armenia. PADCO Armenia Social Transition Program. Report No 12, December 2000.
120.121. The Bulgarian Pension Reform. USAID Labor Market Project. Prezentacja na Międzynarodowej Konferencji Reforma Emerytalna na Ukrainie: Możliwości i Perspektywy. Kijów 3-5.12.2002.
121.122. Ubezpieczenia w komplecie. Rzeczpospolita nr 277 (6050), 27.11.2001 r.
122.123. Uchwały i Stanowiska Komitetu Doradczego Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi podjęte na posiedzeniach w latach 1998-1999-2000-2001-2002 (bmrw).
123.124. UNFE w liczbach. Biuletyn Miesięczny Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Nr 2 (31), luty 2002. (str. 5)
124.125. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Lata 1998-2001.Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa, sierpień 2001.
125.126. Zoltan Vajda. The Hungarian Pension Reform in Perspective. Is it already reaching puberty? Prezentacja na Międzynarodowej Konferencji Reforma Emerytalna na Ukrainie: Możliwości i Perspektywy. Kijów 3-5.12.2002.
126.127. Salvador Valdes-Prieto, The Latin American Experience with Pension Reform, Annals of Public and Cooperative Economics – Vol.69 No4 – December 1998.
127.128. Zarząd nowego nadzoru ubezpieczeń i funduszy emerytalnych będzie kolegialny. Expander.pl 21.11.2001 r.
128.129. Maciej Walaszczyk. UNFE do likwidacji. Nasz Dziennik 16.11.2001
129.130. Maciej Walaszczyk. Dymisja za obronę UNFE. Nasz Dziennik. 20.11.2001
130.131. Maciej Walaszczyk. Konkurencja i nadzór w interesie klienta. Nasz Dziennik. 27.11.2001 r.
131.132. Maciej Walaszczyk. Dobrać się do kasy emerytów. Nasz Dziennik. 26.11.2001 r.
132.133. Maciej Walaszczyk. Odwołanie w interesie SLD. Nasz Dziennik. 21.11.2001 r.
133.134. Maciej Walaszczyk. Polityczna reorganizacja administracji. Nasz Dziennik. 28.01.2002 r.
134.135. Maciej Walaszczyk i Robert Knap. Najważniejsza jest konkurencja. Z Cezarym Mechem, prezesem Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i pierwszym Wiceprezydentem AIOS - Międzynarodowej Organizacji Urzędów Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, rozmawiają Maciej Walaszczyk i Robert Knap. Nasz Dziennik, 29.01.2002. (str. 16).
135.136. Waży się los szefa Urzędu. Zmiany w UNFE. Prawo i Gospodarka. 21.11.2001 r.
136.137. Wolontariusz pod krawatem Urzędnik nie może krytykować rządu. Trybuna. 22.11.2001 r.
137.138. Laima Zilite. Pension reform in Baltic countries. Room Document No 11. First meeting of the OECD Forum on Private Pensions, 3-7 April 200. Prague.
138.139. Jarosław Żarowski. Szef UNFE zostaje. Gazeta Prawna. 12.02.2002 r.
Inne dokumenty:
1. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 listopada 2002 r. sygn. Akt II.
A 2186/01.
2. Artur Zawisza. Interpelacja nr 3516 do prezesa Rady Ministrów w sprawie sposobu sprawowania nadzoru i przeprowadzania kontroli przez Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Biuletyn Miesięczny. Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE, nr 12, Warszawa, maj 2004, str. 2-3.
3. Artur Zawisza. Zapytanie nr 2735 do Prezesa Rady Ministrów w sprawie likwidacji Departamentu Pracowniczych Programów Emerytalnych w Urzędzie Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Biuletyn Miesięczny Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE, nr 12, Warszawa, maj 2004, str. 3-4.
Serwisy internetowe:
1. www.aiosfp.org
2. www.bafin.de
3. www.bglabor.org
4. www.cbfa.be
5. www.ceiops.org
6. www.consar.gob.mx
7. www.fi.ee
8. www.fi.se
9. www.fktk.lv
10. www.fma.gv.at
11. www.fme.is
12. www.fsa.go.jp
13. www.fsa.gov.uk
14. www.fsc.bg
15. www.ftnet.dk
16. www.hagena.cr
17. www.ifsra.ie
18. www.inprs.org
19. www.ipe.com
20. www.knuife.gov.pl
21. www.kredittilsynet.no
22. www.mapas.gov.pl
23. www.mfsc.com.mt
24. www.oecd.org
25. www.opra.gov.uk
26. www.osfi-bsif.gc.ca
27. www.pensionsboard.ie
28. www.pfsprogram.org/activities_pension.php
29. www.pszaf.hu
30. www.rata.bof.fi
31. www.srkunfe.friko.pl
32. www.srkunfe.webpark.pl
33. www.thepensionsregulator.gov.uk
34. www.uft.sk
35. www.unfe.gov.pl (zlikwidowany 2002 r.),