Rada Ministrów, rozporządzeniem z 27 lipca 2004 r. znowelizowała swoje rozporządzenie z z 3 lutego 2004 r. dotyczące limitów inwestycyjnych OFE. Niestety jedna z zawartych w tym rozporządzeniu zmian zwiększa ryzyko funkcjonowania rynku funduszy emerytalnych i ogranicza jego przejrzystość. Chodzi o nowe brzmienie § 4 ust. 1 rozporządzenia.
Zgodnie z jego pierwotnym brzmieniem w przypadku lokat aktywów funduszu w akcjach, prawach do akcji, obligacjach zamiennych na akcje, prawach poboru spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym oraz akcjach narodowych funduszy inwestycyjnych, przy czym lokaty w akcjach, prawach do akcji, obligacjach zamiennych na akcje oraz prawach poboru spółek notowanych na rynku równoległym i rynku wolnym, w akcjach, prawach do akcji, obligacjach zamiennych na akcje oraz prawach poboru spółek notowanych na regulowanym rynku pozagiełdowym oraz spółek nienotowanych na regulowanym rynku giełdowym i na regulowanym rynku pozagiełdowym, lecz dopuszczonych do publicznego obrotu a także kwitach depozytowych, w rozumieniu Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na rynku regulowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; lokaty funduszu nie mogły stanowić więcej niż 10 % jednej emisji, a w przypadku lokat aktywów funduszu w kategoriach lokat, w certyfikatach inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne zamknięte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne zamknięte oraz fundusze inwestycyjne mieszane, nie więcej niż 35 % jednej emisji.
Po nowelizacji norma ta wygląda zupełnie inaczej. Obecnie zgodnie z nią w przypadku lokat aktywów funduszu w akcje, prawa do akcji, prawa poboru spółek notowanych regulowanym rynku giełdowym (w tym na rynku równoległym), regulowanym rynku pozagiełdowym, a także nienotowanych na regulowanym rynku giełdowym i na regulowanym rynku pozagiełdowym, lecz dopuszczonych do publicznego obrotu, jak i akcje narodowych funduszy inwestycyjnych i kwity depozytowe w rozumieniu Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, dopuszczone do publicznego obrotu na rynku regulowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lokaty funduszu nie mogą stanowić więcej niż 10 % jednej emisji, a gdy udział papierów wartościowych spółki w aktywach funduszu nie przekracza 1 %, lokaty funduszu mogą stanowić nie więcej niż 20 % jednej emisji akcji spółki. Suma aktywów funduszu ulokowanych w emisjach akcji spółek, w których lokaty funduszu stanowią więcej niż 10 % jednej emisji akcji, nie może stanowić więcej niż 5 % wartości aktywów tego funduszu. W przypadku lokat aktywów funduszu w w certyfikatach inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne zamknięte, lokaty funduszu nie mogą stanowić więcej niż 35 % jednej emisji.
Oznacza to dopuszczenie znacznie większej koncentracji inwestycji OFE w jednym podmiocie i znacznie większy wpływ OFE na podmioty, których akcje OFE posiada. Do 5% aktywów OFE będzie mogło być ulokowane w akcje stanowiące więcej niż 10% jednej emisji. A to sprawia, że ryzyko inwestycyjne OFE zwiększy się. Jednocześnie przejrzystość tych decyzji zmniejszy się. W przypadku inwestycji przekraczających 10% jednej emisji „głosowanie nogami” przez OFE będzie w istotny sposób utrudnione, co może prowadzić do sytuacji, że OFE będzie trzymało te akcje w swoim portfelu, mimo negatywnych perspektyw z nimi związanych. OFE jako inwestorzy finansowi powinny koncentrować się wyłącznie na zarządzaniu aktywami OFE, a nie próbować przejmować odpowiedzialności za zarządzanie i funkcjonowanie spółek, których akcje posiadają. W działalności OFE dywersyfikacja ryzyka jest jednym z istotnych zabezpieczeń ograniczających ryzyko inwestycyjne. Zatem wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na większą koncentrację inwestycji, a więc ograniczającego w istotny sposób rozproszenie inwestycji OFE należy ocenić szczególnie negatywnie.
Paweł Pelc
radca prawny
Wiceprezes Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE
14 września 2004 r.